Παρουσίαση Βιβλίου

Γιώργου Καπράνου

‘‘Θα με βρεις στον αστερισμό του Ωρίωνα’’

Δημαρχείο Χολαργού

5 / 6 / 2006

Με ευχαρίστηση διαπίστωσα ότι ο Γιώργος Καπράνος έγραψε ένα βιβλίο, όπου η αμεσότητα και ευθυβολία λόγου συναγωνίζεται πολλές  εκφραστικές αρετές· λιτό και απέριττο ύφος, αποφυγή κάθε             επιτήδευσης, ζωντανοί διάλογοι και καίρια χρησιμοποίηση των λέξεων δόμησαν ένα στέρεο κείμενο με ενδιαφέρον αισθητικό αποτέλεσμα και συναρπαστική εξέλιξη.

Το «Θα με βρεις στον αστερισμό του Ωρίωνα» είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα. Παρουσιάζει την προσωπική ιστορία μιας σύγχρονης        κοπέλας, η οποία παλεύει - μέσα από μία πορεία αυτογνωσίας - με το δύσμορφο παρελθόν της, προϊόν των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της μεταπολεμικής Ελλάδας, αλλά και μικρών προσωπικών δραμάτων.

Μέσα από το ταξίδι της Μαρίας παρουσιάζονται εικόνες της Αθήνας κατά τη Γερμανική Κατοχή, εικόνες σκληρής πραγματικότητας - πείνας, φόβου και εξαθλίωσης - ενώ σκιαγραφείται ανάγλυφα μία από τις πιο      ταραγμένες εποχές της σύγχρονης Ελλάδας, η περίοδος του Εμφυλίου Πολέμου. Μίση και αντιπαλότητες, μισαλλοδοξία και σκοπιμότητες, λάθη και προσωπικές φιλοδοξίες αναρρίχησης από ανθρώπους αδίστακτους, καιροσκόπους και κερδοσκόπους. Οικογένειες που σπαράζονται και έχθρες που δημιουργούνται ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν το ίδιο   αίμα. Αδέρφια να σκοτώνουν αδέρφια. Παιδιά να σκοτώνουν τους γονείς τους. Η τραγική εξέλιξη της χειρότερης μορφής πολέμου, του Εμφυλίου. Η ιστορία μιας κοινωνίας με διαφορές συνεχώς αυξανόμενες, οι οποίες εκρήγνυνται σε ένα παιχνίδι εξουσίας του οποίου το αποτέλεσμα, όπως έδειξε η ιστορία στη συνέχεια, ήταν προκαθορισμένο από τις μεγάλες δυνάμεις, στις συναντήσεις των Ρούσβελτ, Τσόρτσιλ και Στάλιν. Ένα παιχνίδι με χιλιάδες νεκρούς, κυνηγημένους και βασανισμένους. Ένα παιχνίδι που για χρόνια στοίχειωνε την ελληνική κοινωνία, καθόρισε την πορεία της σε μέγιστο βαθμό τουλάχιστον μέχρι την μεταπολίτευση και του οποίου κατάλοιπα ακόμα μπορείς να αναγνωρίσεις στην ψυχοσύνθεση του Έλληνα.

Η Μαρία λοιπόν, η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου είναι φαινομενικά μία επιτυχημένη γυναίκα της εποχής της. Στα 35 της χρόνια είναι όμορφη, έξυπνη, δραστήρια, εργάζεται ως αρχιτέκτονας σε ένα κατασκευαστικό κολοσσό και σε ό,τι αφορά την προσωπική της ζωή, παρόλο που έχει στο ενεργητικό της έναν αποτυχημένο γάμο, διατηρεί σχέσεις με τον      πανίσχυρο και πάμπλουτο ιδιοκτήτη του Ομίλου αυτού. Όλα αυτά όμως παρουσιάζουν μόνο την επιφάνεια μιας κατά τα άλλα ταλαιπωρημένης και ανήσυχης ύπαρξης. Η Μαρία, ταλανισμένη από μία πολύ δύσκολη παιδική ηλικία πορεύεται στη ζωή χωρίς να μπορεί πραγματικά να την απολαύσει, νιώθοντας πάντα ότι κάτι της λείπει. Μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου ο    πατέρας κακοποιούσε – ενίοτε και σεξουαλικά – τη μητέρα της. Ένας  πατέρας δυνάστης, άξεστος και απαίδευτος, γόνος οικογένειας που συνεργάστηκε με τους Γερμανούς και ο ίδιος χαφιές της Χούντας. Και μία μητέρα, η οποία στην προσπάθεια της να προστατέψει την κόρη της τα κρατάει όλα μέσα της, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να εκραγεί και να φύγει από το σπίτι.

Παιδί ταραγμένου σπιτιού, δεν κατάφερε να βρει τις ισορροπίες της ούτε όταν πέρασε στο Πολυτεχνείο και αφού ξόδεψε κάποια χρόνια της ζωής της στη θρησκοληψία και στις παραθρησκευτικές οργανώσεις, αναλώθηκε σε ανούσιες σχέσεις με άντρες που δεν ήθελε πραγματικά, ανήμπορη να νιώσει αληθινή έλξη και πολύ περισσότερο έρωτα ή αγάπη.

Κάποια στιγμή το κενό που νιώθει μέσα της ανεβαίνει στο λαιμό της και κινδυνεύει να πνιγεί. Παίρνει λοιπόν την απόφαση να αποδράσει από την καθημερινότητα της και να ταξιδέψει προς το μέρος καταγωγής της, τη Δυτική Μακεδονία και συγκεκριμένα την Καστοριά, για να ανακαλύψει την ιστορία της οικογένειας της, προτού μετακομίσουν στην Αθήνα, μια ιστορία που γνωρίζει με τεράστια κενά, από τις διηγήσεις της πάντα προστατευτικής μητέρας της. Αυτό το ταξίδι όμως είναι κάτι παραπάνω από ένα ταξίδι στον τόπο της ή ακόμα και στην ιστορία της οικογένειας της. Είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Ένα ταξίδι που, σε συνδυασμό με τις αλήθειες που θα μάθει για το παρελθόν, θα την οδηγήσει στη λύτρωση. Στη λύτρωση που τόσο χρόνια αναζητούσε. Η λύτρωση αυτή θα έρθει ταυτόχρονα με τον έρωτα στο πρόσωπο ενός νέου γιατρού και θα τη βοηθήσει να αλλάξει μια και καλή σελίδα και να προχωρήσει στο μέλλον, αφήνοντας πίσω της όλα αυτά που την κρατούσαν δέσμια της μέχρι     σήμερα ζωής της.

Απαλλαγμένη από τα βαρίδια του παρελθόντος θα βρει τη δύναμη να συγχωρέσει τη μητέρα της - που αυστηρά και συχνά άδικα έκρινε και  κατέκρινε - και να αποκαταστήσει τις σχέσεις τους, αλλά και να αποδεσμευτεί από τον εραστή – δυνάστη της, τον ισχυρό επιχειρηματία, που της φέρεται χωρίς σεβασμό. Η Μαρία μέσα από αυτό το ταξίδι θα συγκρουστεί γενναία με τα προβλήματά της και από αυτή τη σύγκρουση θα βγει νικήτρια και πιο δυνατή, έτοιμη να απολαύσει τις ομορφιές μιας ανέφελης ζωής.

Στο ταξίδι της αυτό στην πατρίδα της την Καστοριά, γνωρίζει πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους. Ανθρώπους καλοσυνάτους και ανοικτούς, που της δημιουργούν ένα αίσθημα οικειότητας από την πρώτη στιγμή. Ο Σταύρος ο αρχαιολόγος, που τυχαία γνώρισε σε ένα φεστιβάλ μουσικής στις όχθες του Αλιάκμονα, και η Ρίτα, η γυναίκα του, την υποδέχονται και την αντιμετωπίζουν σα δικό τους άνθρωπο, με τη ζεστασιά που αρμόζει σε φίλο που τον γνωρίζεις χρόνια.

Ο Σταύρος, στην προσπάθεια του να βοηθήσει τη Μαρία στην αναζήτηση της αυτή για το παρελθόν της οικογένειας της, τη συστήνει σε ένα       γέροντα 85 ετών, τον Κώστα Μίχο. Ο άνθρωπος αυτός, έχοντας ζήσει πολύ έντονα την κρίσιμη περίοδο της Αντίστασης και του Εμφυλίου      Πολέμου φαντάζει ικανός να τις δώσει τις απαντήσεις που αναζητά. Ο   γέροντας, σοφός και μετρημένος, με το πάθος του ανθρώπου που νιώθει το τέλος να πλησιάζει και θέλει να μεταλαμπαδεύσει ό,τι γνωρίζει, νιώθοντας ότι ακόμα μπορεί να προσφέρει, αποδεικνύεται πραγματικός θησαυρός γνώσης για τη Μαρία, που απορροφά λαίμαργα οτιδήποτε έχει να τις προσφέρει. Από τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου εκείνης και την πορεία της οικογένειας της μέσα σ΄ αυτά, μέχρι και την   κοσμοθεωρία του, τις απόψεις του για τη ζωή και το θάνατο, για το θεό και τη μετέπειτα ζωή.

Εγγονός αυτού του γέροντα είναι ο Παύλος, ένας νεαρός γιατρός που  μένει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη, αλλά βρίσκεται για τις καλοκαιρινές διακοπές του στην Καστοριά για να δει τον παππού και τη μητέρα του. Ο Παύλος, ένας νέος άνθρωπος, επιστήμονας, ιδεολόγος, με κοινωνικές ανησυχίες γοητεύεται από τη Μαρία από την πρώτη τους κιόλας        συνάντηση. Καθώς οι μέρες περνάνε και η γνωριμία τους εξελίσσεται, προσπαθεί αρχικά διακριτικά και στη συνέχεια με ευθύτητα και ειλικρίνεια, αλλά πάντα με λεπτότητα, να κερδίσει τη Μαρία, ενώ δεν λείπουν και οι στιγμές που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στη φοβία του απέναντι στη      δέσμευση, που οφείλεται σε μια τραγική ερωτική ιστορία του παρελθόντος του, και στην αδυναμία του μπροστά στην εκλεκτή της καρδιάς του. Το τέλος θα τους βρει να αφήνονται και να βρίσκουν την ευτυχία ο ένας στην αγκαλιά του άλλου, ευτυχισμένοι πραγματικά, έτοιμοι να ξεκινήσουν την καινούρια τους κοινή ζωή.

Για να κάνει το νέο αυτό ξεκίνημα η Μαρία δεν αρκεί να καλύψει τα κενά που έχει για το παρελθόν της ίδιας και της οικογένειάς της, αλλά πρέπει να κλείσει και τους λογαριασμούς της με το σκοτεινό πρόσφατο παρελθόν της, αντιμετωπίζοντας τον επιχειρηματία, με τον οποίο     συνδέεται τον τελευταίο ένα χρόνο. Έναν άνθρωπο αδίστακτο, που αναρριχήθηκε στην κορυφή της πυραμίδας της ελληνικής κοινωνίας χρησιμοποιώντας πλάγια μέσα, με εκβιασμούς και δωροδοκίες, ένα θιασώτη της διαπλοκής. Έναν άνθρωπο ανήθικο, που δεν έχει κανένα σεβασμό για τίποτα, δεν έχει αρχές παρά μόνο το χρήμα και τη δύναμη. Έναν άνθρωπο με σκοτεινό παρελθόν, εγωκεντρικό, που νιώθει δυνατός σαν θεός,  μιας και πιστεύει ότι τίποτα δε μπορεί να τον αγγίξει.    Ιδιοκτήτης κατασκευαστικής εταιρίας, μέσων μαζικής ενημέρωσης και προσφάτως ποδοσφαιρικής ομάδας. Σαν ιδιοκτησία του βλέπει και τη Μαρία, μιας και δε μπορεί να φανταστεί ότι υπάρχει άνθρωπος που μπορεί να τον απαρνηθεί. Η σύγκρουση είναι ισχυρή και το τέλος τραγικό.

Το παζλ των χαρακτήρων αυτού του μυθιστορήματος συμπληρώνεται από μία περσόνα που, ενώ εμφανίζεται διάσπαρτα σε διάφορα σημεία του βιβλίου, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ευαίσθητη ψυχολογία της ηρωίδας. Πρόκειται για την καλύτερη της φίλη, τη Σάσα, η οποία         βρίσκεται στην Αθήνα και ανησυχεί γι΄ αυτή. Η ευχάριστη αυτή περσόνα, μικρόσωμη και λεπτεπίλεπτη, που ότι της λείπει σε μπόι το έχει σε τσαγανό, που περιλούει τη Μαρία με ‘‘κοσμητικά επίθετα’’ σε κάθε τηλεφωνική επικοινωνία τους, προσπαθεί με τον τρόπο της να την προστατεύσει. Από τον δυνάστη – επιχειρηματία, τον ‘‘αφέντη’’ όπως τον αποκαλεί, αλλά κυρίως από τον ίδιο της τον εαυτό.

Το βιβλίο περιέχει και ένα στοιχείο που μπορεί ο αναγνώστης να το αντιληφθεί είτε με θετικό είτε με αρνητικό τρόπο. Η ιστορίας της Μαρίας, το παρελθόν της οικογένειας της, τα γεγονότα και τα στοιχεία που έπλασαν το χαρακτήρα της, αλλά και την οδήγησαν στη σημερινή της ζωής στριφογυρίζουν σε διάφορα σημεία του βιβλίου, είτε τα διηγείται σε κάποιον, είτε κάποιος της τα εξιστορεί με λεπτομέρειες, είτε τα    συλλογίζεται η ίδια και προσπαθεί να τα κατανοήσει. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι ένα εύρημα που δένει τα διάφορα κομμάτια της    ιστορίας και παρουσιάζει με επιτυχία την εύθραυστη ψυχική κατάσταση, τον αναβρασμό και τον προβληματισμό της ηρωίδας, η οποία δε μπορεί να βρει γαλήνη, εάν δεν αντιμετωπίσει με θάρρος όλα αυτά που την ταλανίζουν.

Μου άρεσε το βιβλίο. Το διάβασα. Να το αγοράσετε – αυτός είναι         εξάλλου και ο σκοπός αυτών των εκδηλώσεων. Ο φίλος μου ο Γιώργος Καπράνος προσεγγίζει με αγάπη τους χαρακτήρες του και με όμορφο τρόπο βουτάει βαθιά στην ψυχοσύνθεση τους και, έχοντας ως φόντο τον εθνικό αλληλοσπαραγμό, ζωγραφίζει τα πορτρέτα τους – κυρίως της κεντρικής ηρωίδας του, της Μαρίας -  με σκοτεινά χρώματα, γεμάτα αναζητήσεις και ανησυχίες αλλά φωτεινό βλέμμα, που ακτινοβολεί από ελπίδα και αισιοδοξία.

Ευχαριστώ πολύ…