Ομιλία στο Συνέδριο

‘‘Κοινωνική Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση‘‘

του Δήμου Κορυδαλλου, υπό την αιγίδα της ΚΕΔΚΕ

Πνευματικό Κέντρο Δήμου Κορυδαλλού,

19 / 5 / 2006

Κυρίες και κύριοι,

θα ήθελα να ευχαριστήσω τον δήμο Κορυδαλλού και την ΚΕΔΚΕ για την τιμητική πρόσκληση που μου έγινε να συμμετάσχω σε αυτή την       εκδήλωση. Χαίρομαι πάντα να βρίσκομαι σε τέτοιους πυρήνες σκέψης, όπου καλλιεργείται η ουσιαστική δημόσια συζήτηση και όχι η       ακατάσχετη σαχλαμαρολογία, όπως έχουμε συνηθίσει στη χώρα μας. Αυτή εξάλλου είναι και η προϋπόθεση που θέτω πάντα, όταν μου     ζητείται να συμμετάσχω σε τέτοιες συζητήσεις. Μία προϋπόθεση που σχεδόν ταυτίζεται με την ύπαρξη ή όχι τηλεόρασης. Γιατί η τηλεόραση έχει την τάση να μεταβάλλει τους ανθρώπους – και ιδιαίτερα εμάς, τους πολιτικούς, που αρεσκόμαστε σε τέτοιου είδους πράγματα – σε επικοινωνιακές καρικατούρες, καλλιεργώντας μονάχα τη λαγνεία της ατάκας που θα κερδίσει τις εντυπώσεις και αδιαφορώντας για το εάν τα πράγματα που τελικά λέγονται είναι χιλιοειπωμένα, βαρετά, επαναλαμβανόμενα, χωρίς καμία ουσία.

Αλλά ας αφήσουμε τις εισαγωγές και ας περάσουμε στο θέμα μας. Κοινωνική πολιτική και τοπική αυτοδιοίκηση. Τόσο ως Υπουργός Εσωτερικών όσο και ως Υπουργός Υγείας και Πρόνοιας είχα την ευθύνη να διαχειριστώ θέματα που αφορούσαν τους δύο αυτούς τομείς ξεχωριστά, αλλά και τον κοινό τους δρόμο.

Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης από τη φύση τους βρίσκονται πιο κοντά στον πολίτη απ΄ ότι η Κεντρική Κυβέρνηση. Αυτό εξ΄ ορισμού τους καταστεί περισσότερο αρμόδιους, αλλά κυρίως περισσότερο ικανούς να ασκήσουν κοινωνική πολιτική, τουλάχιστον στο επίπεδο της καθημερινότητας. Κοινωνική πολιτική ουσιαστική, προσανατολισμένη στις ανάγκες και στα προβλήματα των κατοίκων, αλλά και στις ιδιαιτερότητες και τις προοπτικές του κάθε τόπου.

Οι Δήμοι και οι κοινότητες αποτελούν τον πρώτο δέκτη κοινωνικών προβλημάτων, λόγω της άμεσης επαφής τους με τον δημότη.          Βρίσκονται κοντά του σχεδόν αμέσως μετά τη γέννηση του, με τους δημοτικούς βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς, μέχρι και τα γεράματα του, με τα Κέντρα Απασχόλησης Ηλικιωμένων. Βρίσκονται όμως κυρίως κοντά στα αδύναμα μέλη της κοινωνίας, δείχνοντας το ανθρώπινο τους πρόσωπο, παρέχοντας οικονομική στήριξη σε       οικογένειες σε δύσκολες στιγμές, αλλά και με αξιόλογα προγράμματα, όπως το ‘‘Βοήθεια στο Σπίτι’’, που η επιβίωση του δυστυχώς κινδυνεύει στις μέρες μας λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης.

Συνεργάζονται και με οργανισμούς, ώστε να προσφέρουν χειροπιαστό κοινωνικό έργο, όπως πχ. με τον ΟΚΑΝΑ για τη δημιουργία Κέντρων Πρόληψης Εξαρτησιογόνων Ουσιών.

Αλλά και στον τομέα της απασχόλησης, σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ, υλοποιούν προγράμματα που ενημερώνουν και προωθούν την απασχόληση σε τοπικό επίπεδο, εκπαιδεύουν και επιμορφώνουν τους άνεργους δημότες (είτε μέσω των Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης, είτε άλλων ειδικών προγραμμάτων για γυναίκες και   νέους) και προσφέρουν διασύνδεση με τις τοπικές επιχειρήσεις, βοηθώντας την απορρόφηση των ανέργων από την αγορά εργασίας.

Σημαντική είναι η συνεισφορά των ΟΤΑ και στην ενσωμάτωση στην κοινωνία των Ατόμων με Αναπηρία (ΑΜΕΑ), με τη δημιουργία ειδικών σχολείων, που απασχολούν δημιουργικά τα παιδιά, καθώς και με τις ειδικές σχολές εκπαίδευσης που βοηθούν τους ανθρώπους αυτούς να αναπτύξουν τις ιδιαίτερες δεξιότητές τους. Μάλιστα, οι ΟΤΑ μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των Ατόμων με Αναπηρία προσφέροντας τους εργασία, όχι βέβαια στα πλαίσια της φιλανθρωπίας, αλλά με οργανωμένα προγράμματα και σχέδιο, που θα τους     εξασφαλίζουν το αυτονόητο δικαίωμα στην εργασία. Κάτι τέτοιο    νομίζω ότι προωθείται αυτή την εποχή από την Κυβέρνηση και είναι προς τιμή της.

Προγράμματα ενσωμάτωσης, εξάλλου, λειτουργούν και για τις μειονότητες, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που οι ΟΤΑ έχουν δείξει το ευαίσθητο τους πρόσωπο απέναντι στους μετανάστες, παρέχοντας κατάλυμα, στήριξη και ιατρική φροντίδα σε ανθρώπους        ταλαιπωρημένους, κυνηγημένους.

Οι ΟΤΑ, λοιπόν, αποτελούν σημαντικό παράγοντα ενσωμάτωσης      ομάδων που βρίσκονται, λιγότερο ή περισσότερο, στο περιθώριο, διαδραματίζοντας έτσι πρωταρχικό ρόλο στη συνοχή της τοπικής κοινωνίας.

Αξιόλογο έργο επιτελείται και στα Δημοτικά Ιατρεία, όπου υπάρχουν, τα οποία δεν υποκαθιστούν βέβαια το ΕΣΥ, αλλά δρουν συμπληρωματικά και παρέχουν πρωτοβάθμια ιατρική φροντίδα σε επίπεδο διάγνωσης, όπως και στα Κέντρα Ψυχοκοινωνικής Στηριξης, με συμβουλευτική από ειδικούς ψυχολόγους, παιδοψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς.

Είναι προφανές ότι το πλεονέκτημα που έχουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής σε σχέση με την Κεντρική Εξουσία έγκειται στη δυνατότητα τους να προσεγγίσουν τα προβλήματα στην ουσία τους, με πιο ανθρώπινο και πιο αποτελεσματικό τρόπο. Με πιο ‘‘εξατομικευμένο’’ τρόπο,         αντιμετωπίζοντας την κάθε περίπτωση χωριστά, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές της.

Όπως είναι επίσης προφανές και το γεγονός ότι το μέλλον επιβάλλει μια Τοπική Αυτοδιοίκηση ολοένα και πιο εμπλεγμένη στην άσκηση της κοινωνικής πολιτικής. Τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι πολλά και σημαντικά. Βήματα τόσο σε επίπεδο Κεντρικής Κυβέρνησης, με την εκχώρηση αρκετών αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ, όσο και σε       επίπεδο Δήμων, Κοινοτήτων και Νομαρχιών, που με την υιοθέτηση και την υλοποίηση των διαφόρων προγραμμάτων και δραστηριοτήτων, μερικά από τα οποία ανέφερα προηγουμένως, αποδέχτηκαν την πρόκληση αυτή και την έφεραν εις πέρας με μεγάλη επιτυχία.

Ο δρόμος από δω και πέρα της αναβάθμισης του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής είναι μακρύς και  περνά μέσα από την αποκέντρωση. Και όταν λέω αποκέντρωση – για να συνεννοούμαστε – δεν εννοώ κάποιο διοικητικό σύστημα. Η       αποκέντρωση είναι βαθιά φιλοσοφική πολιτική και πολιτισμική έννοια. Σημαίνει να δημιουργείς πεδία ευθύνης και όχι πεδία εξουσίας. Τέτοια πεδία πρέπει να δημιουργηθούν στους Οργανισμούς Τοπικής      Αυτοδιοίκησης, με ανθρώπους που έχουν συναίσθηση της ευθύνης τους και του έργου που επιτελούν και με οργανισμούς προσανατολισμένους σε νέες αντιλήψεις. Με νέους τρόπους λειτουργίας. Με προσήλωση στην αποστολή τους.

Τα διοικητικά σχήματα έρχονται στη συνέχεια για να υπηρετήσουν την αποκέντρωση. Βέβαια απαιτούνται άλλα μεγέθη. Η κατεύθυνση είναι λιγότεροι και ισχυρότεροι δήμοι και δευτεροβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση στο επίπεδο της Περιφέρειας, με τις νομαρχίες να παραμένουν ως εσωτερική υποδιαίρεση. Τα διοικητικά συστήματα στην εποχή μας πρέπει να είναι λιτά και αποτελεσματικά.

Ισχυροί δήμοι σημαίνει εκχώρηση ακόμη περισσότερων αρμοδιοτήτων και δυνατότητα υλοποίησης προγραμμάτων σε μεγαλύτερη έκταση και με μεγαλύτερη επιτυχία, χωρίς βέβαια να χάνεται η αίσθηση της ανθρώπινης, προσωπικής σχέσης που υπάρχει με τον δημότη. Αρκεί     βέβαια οι αρμοδιότητες αυτές να συνοδεύονται και από τους απαιτούμενους πόρους για μια τέτοια αναβάθμιση. Γιατί εξάλλου αυτό είναι η κοινωνική πολιτική. Ένας τρόπος ανακατανομής του εισοδήματος προς όφελος των αδύνατων ομάδων.

Δευτεροβάθμια περιφερειακή αυτοδιοίκηση σημαίνει δυνατότητα σχεδιασμού κοινωνικής πολιτικής σε επίπεδο περιφέρειας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Δηλαδή, εύρυθμη λειτουργία του περιφερειακού  συστήματος υγείας και υπηρεσίες κοινωνικής μέριμνας   προσαρμοσμένες στα χαρακτηριστικά της περιοχής. Και βέβαια αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας με αναπτυξιακές πολιτικές, που θα αναδεικνύουν και θα εκμεταλλεύονται τις ιδιαιτερότητες και το φυσικό πλούτο της κάθε περιφέρειας. Αλλά και καλύτερα σχεδιασμένα προγράμματα επιμόρφωσης,    προσανατολισμένα στους τομείς που εγγυώνται ανάπτυξη για την περιοχή.

Όπως καταλαβαίνετε, σε ένα τέτοιο σχήμα η κεντρική εξουσία έχει ρόλο μόνο ως συντονιστής των διαδικασιών και εγγυητής της εύρυθμης λειτουργίας τους.

Όλα αυτά όμως απαιτούν πολιτική βούληση για να υλοποιηθούν. Πολιτική βούληση και πίστη βαθιά στην αποκέντρωση, ως το μόνο δρόμο για να γίνει η χώρα μας ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Ένα κράτος που θα νοιάζεται για τους πολίτες της και θα τους προσφέρει υψηλό επίπεδο κοινωνικών υπηρεσιών. Ένα κράτος που θα φροντίζει τις αδύναμες ομάδες που έχει στους κόλπους του, στα πλαίσια μιας κοινωνίας που θα λειτουργεί με αρχές αλληλεγγύης και όχι βολέματος ή επιβολής. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε.

Σας ευχαριστώ και πάλι για την τιμή που μου κάνατε να είμαι απόψε ανάμεσα σας…