(Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών, Δευτέρα, 13/5/2002, Ώρα 19.30 π.μ.)

Καλησπέρα και Χρόνια Πολλά σε όλους, Χριστός Ανέστη. Ειλικρινά αισθάνομαι διπλή χαρά απόψε. Πρώτο γιατί επιλέξατε τα Γιάννενα, μια πόλη στη δική μου περιφέρεια, για το Συνέδριό σας και δεύτερο γιατί αν δεν κάνω λάθος είναι η πρώτη φορά που απευθύνω χαιρετισμό σ’ ένα τόσο μεγάλο και μαζικό Συνέδριο εργαζομένων στο ΕΣΥ.

Όλοι γνωρίζουμε ότι ο νοσηλευτικός κλάδος είναι η μεγαλύτερη ομάδα εργαζομένων στο ΕΣΥ, με πρωταγωνιστικό ρόλο και μεγάλο έργο. Παρόλα αυτά αυτοί που μόνιμα βρίσκονται στο προσκήνιο και στη δημοσιότητα είναι οι γιατροί.

Δεν είναι της ώρας να αναζητήσουμε τους λόγους αυτής της παραδοξότητας, νομίζω όμως ότι όλοι έχουμε μερίδιο ευθύνης γι΄ αυτό. Και η πολιτεία, και ο νοσηλευτικός κλάδος και η ίδια η κοινωνία.

• Μια κοινωνία που θεωρεί ακόμη το νοσηλευτικό επάγγελμα χαμηλού κοινωνικού κύρους, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης.

• Που θεωρεί τις νοσηλεύτριες και τους νοσηλευτές ως απλούς βοηθούς των γιατρών, που οι γνώσεις τους περιορίζονται το πολύ μέχρι το μέτρηση της πίεσης ή της θερμοκρασίας του ασθενή.

Αυτό το κοινωνικό - πολιτιστικό χαρακτηριστικό μας, είχε και συνεχίζει να έχει αρνητικές συνέπειες στον ίδιο τον κλάδο αλλά και στο υγειονομικό μας σύστημα. Γιατί έχει οδηγήσει τη χώρα σε μεγάλο ιατρικό πληθωρισμό και έφερε το νοσηλευτικό κλάδο σε δυσμενή θέση. Και τα δύο έχουν προφανείς αρνητικές επιδράσεις πρωτίστως στην υγεία των πολιτών και δευτερευόντως στις δαπάνες υγείας.

Εγώ δεν θα διστάσω να πω δημόσια ότι ο νοσηλευτικός κλάδος στη χώρα μας αξίζει:

• και περισσότερη προβολή

• και μεγαλύτερη κοινωνική καταξίωση και αναγνώριση.

Ότι δικαιούστε να έχετε:

• και καλύτερες αμοιβές

• και καλύτερες συνθήκες εργασίας.

Γιατί προσφέρετε μεγάλο και σημαντικό έργο σε όλα τα επίπεδα και τις μορφές της περίθαλψης, από την πρωτοβάθμια φροντίδα μέχρι την τριτοβάθμια περίθαλψη, από την πρόληψη και την αγωγή υγείας μέχρι την κατ’ οίκον νοσηλεία, την αποκατάσταση και την κοινωνική επανένταξη του ασθενή. Η νοσηλεύτρια και ο νοσηλευτής είναι αυτοί που κατά κύριο λόγο μπορούν να «εξανθρωπίσουν» το σύστημα, να προσδώσουν στα νοσοκομεία και μια άλλη διάσταση εκτός από εκείνη της υψηλής τεχνικής και της άτεγκτης λογικής.

Το νοσηλευτικό προσωπικό αποτελεί τη μεγαλύτερη ομάδα εργαζομένων στο σύστημα υγείας. Ακόμη και στο δικό μας ιατροκεντρικό ΕΣΥ, ως ποσοστό προσεγγίζει το 40% του συνόλου των εργαζομένων. Από αυτή τη μεγάλη ομάδα, δηλαδή από το δικό σας κλάδο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η ποιότητα και αποτελεσματικότητα της υγειονομικής φροντίδας. Και το λεω αυτό μετά λόγου γνώσεως.

Γιατί κυρίες και κύριοι, σ’ αυτό το «σύγχρονο παλάτι της αρρώστιας» όπως ευφυώς έχει χαρακτηριστεί το σημερινό νοσοκομείο, που «καταπίνει τους ασθενείς», μόνο εσείς μπορείτε να δώσετε ελπίδα και δύναμη στο παρατημένο και φοβισμένο βλέμμα των ασθενών. Γι’ αυτό και δικαίως το νοσηλευτικό επάγγελμα θεωρείται πάνω απ’ όλα λειτούργημα, με βασικές συνιστώσες τη συγκινητική αφοσίωση, τη μεγάλη ανθρωπιά και την προσφορά αγάπης.

Δεν θέλω σε καμιά περίπτωση με αυτά που λέω να θεωρηθεί ότι ο νοσηλευτικός κλάδος έχει μόνο ρόλο παρηγορητικό, «ρόλο μητέρας Τερέζας», ή «ρόλο καλού Σαμαρείτη». Αντίθετα, ο κύριος ρόλος του είναι αυτός της προσφοράς νοσηλευτικού έργου που απαιτεί εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις και δεξιότητες, αλλά και έργο διοικητικό με σημαντικά καθήκοντα και ευθύνες σε όλα τα θέματα και τους τομείς του συστήματος.

Νομίζω ότι μια και μόνο ματιά στη θεματολογία του Συνεδρίου σας μπορεί να πείσει και τον πλέον αδαή ή και προκατειλημμένο, ότι η σημερινή νοσηλεύτρια και νοσηλευτής είναι επιστήμονες στο χώρος της υγείας, σε αρκετούς μάλιστα τομείς μπορούν να λειτουργήσουν με επιστημονική αυτοτέλεια και αυτονομία. Γι’ αυτό και όπως υπάρχει ιατρική δεοντολογία, τεκμηριωμένη ιατρική γνώση, διασφάλιση ποιότητας κλπ, υπάρχει αντίστοιχα και νοσηλευτική δεοντολογία, τεκμηριωμένη νοσηλευτική γνώση, διασφάλιση ποιότητας και ούτω καθεξής.

Σ’ αυτή τη σταδιακή και συνεχή επιστημονική αναβάθμιση και ενδυνάμωση του ρόλου σας, σημαντικά βοήθησαν οι σπουδές και η εκπαίδευση, οι εξειδικεύσεις και οι συνεχείς επιμορφώσεις. Η δημιουργία του Τμήματος Νοσηλευτικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, που ικανοποίησε ένα δίκαιο και χρόνιο αίτημα του νοσηλευτικού κλάδου αλλά και η λειτουργία νοσηλευτικών τμημάτων στα ΤΕΙ Αθηνών, Κρήτης, Θεσσαλονίκης, Λαμίας, Λάρισας, Πάτρας και Μεσολογγίου έδωσαν καινούργια πνοή στον κλάδο και ανέβασαν το επιστημονικό επίπεδο της νοσηλευτικής στη Ελλάδα. Εξάλλου δεν μπορούσε να γίνει και διαφορετικά. Οι συνεχείς και ραγδαίες εξελίξεις στο χώρο της φροντίδας υγείας, δημιούργησαν καινούργιες ανάγκες σε εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό.

Πέρασε ανεπιστρεπτί ο καιρός εκείνος που το δημόσιο σύστημα υγείας ήταν κατά κανόνα στελεχωμένο από «πρακτικές». Σήμερα το 75% του νοσηλευτικού δυναμικού στο ΕΣΥ έχει πτυχίο μέσης, ανώτερης ή ανώτατης εκπαίδευσης, όταν το σχετικό ποσοστό ήταν μόλις 55% το 1980. Αυτό το ποσοστό θα προσεγγίσει το 80% με την ανάληψη εργασίας των 3.200 νέων προσλήψεων Στόχος μας είναι την επόμενη δεκαετία το ΕΣΥ να είναι στελεχωμένο αποκλειστικά από εκπαιδευμένο νοσηλευτικό προσωπικό, αφήνοντας οριστικά στο παρελθόν αυτό το «ελληνικό φαινόμενο των πρακτικών νοσοκόμων».

Δεν μου αρέσει ούτε να ωραιοποιώ τα πράγματα, ούτε όμως και να «χαϊδεύω αυτιά». Πολύ περισσότερο όμως δεν θέλω να ισοπεδώνω ή να μηδενίζω αυτά που πετύχαμε τα τελευταία χρόνια στον υγειονομικό τομέα. Και είναι αρκετά. Αναφέρω μόνο ότι με το ΕΣΥ η χώρα έκλεισε οριστικά πίσω της την πόρτα της υγειονομικής υπανάπτυξης και πέρασε σε μια καινούργια εποχή με καλύτερους ορίζοντες και προοπτικές. Η χώρα μπήκε με το ΕΣΥ σε μια τροχιά σταδιακής και προγραμματισμένης υγειονομικής ανάπτυξης.

Βέβαια δεν πήγαν όλα κατ’ ευχή και δεν λύθηκαν ως δια μαγείας τα προβλήματα. Αυτό το γνωρίζετε πολύ καλύτερα εσείς, που ζείτε και εργάζεστε μέσα στο σύστημα. Και αδυναμίες υπάρχουν ακόμη, και στρεβλώσεις παρατηρούνται και μεγάλες ελλείψεις καταγράφονται, ιδιαίτερα στη στελέχωση του συστήματος με νοσηλευτικό προσωπικό. Δεν μπορεί όμως κανείς να αρνηθεί το γεγονός της συνεχούς βελτίωσης, όσον αφορά τη στελέχωση, ιδιαίτερα στη νοσηλευτική υπηρεσία. Τα τέσσερα τελευταία χρόνια σε σύνολο 11.540 θέσεων προς πλήρωση, το 60% δόθηκε για θέσεις της νοσηλευτικής υπηρεσίας. Η κατάσταση θα βελτιωθεί ακόμη περισσότερο με την ανάληψη εργασίας από τα 3.200 άτομα νοσηλευτικού προσωπικού, για τα οποία οι διαδικασίες πρόσληψης βρίσκονται σε εξέλιξη και γρήγορα ολοκληρώνονται.

Επιτρέψτε μου όμως να αναφερθώ με λίγα λόγια και στο έργο που έχουμε ξεκινήσει εδώ και ένα χρόνο για τη μεταρρύθμιση του συστήματος. Είναι μια μεγάλη και βασανιστική προσπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη και η οποία με την ολοκλήρωσή της θα αλλάξει σημαντικά το υγειονομικό τοπίο. Επιδιώκουμε αυτό το μεγάλο και σημαντικό πράγμα που λέγεται υγειονομικό σύστημα:

• να το φρεσκάρουμε και να το ξαναζωντανέψουμε,

• να το ενοποιήσουμε και να ολοκληρώσουμε αφού ποτέ δεν έγινε αυτό,

• να το αποκεντρώσουμε και να του δώσουμε περιφερειακή διάρθρωση,

• να το εμπλουτίσουμε και με άλλες υπηρεσίες και να του βάλουμε νέους μηχανισμούς ελέγχου και αξιολόγησης,

• να του θέσουμε κανόνες και αρχές και ένα πλαίσιο διοικητικής κουλτούρας.

• Πάνω από όλα όμως θέλουμε να του δώσουμε τη δυνατότητα να διοικηθεί.

Και νομίζω ότι η σύσταση και λειτουργία των ΠεΣΥ, η ανάληψη καθηκόντων από τους καινούργιους Διοικητές – Μάνατζερς στα νοσοκομεία, τα απογευματινά ιατρεία και μια σειρά άλλων μέτρων που βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλάζουν τα δεδομένα μέσα στο σύστημα, του προσδίδουν μια άλλη δυναμική, καινούργια ζωντάνια και καλύτερη προοπτική.

Σ΄ αυτή τη μεγάλη προσπάθεια της μεταρρύθμισης ζητάμε και θέλουμε όλο τους εργαζόμενους στο σύστημα να στρατευθούν μαζί μας. Θέλουμε το νοσηλευτικό προσωπικό σύμμαχο, συμπαραστάτη και συμμέτοχο. Στο κάτω – κάτω ένα καλά οργανωμένο και αναβαθμισμένο ΕΣΥ, πρέπει πρωτίστως να ενδιαφέρει τους ίδιους τους εργαζομένους σ’ αυτό. Αυτοί οι λίγοι που υπονομεύουν ή αντιμάχονται τη μεταρρύθμιση, όλοι μας ξέρουμε γιατί το κάνουν.

Εμείς θέλουμε, μέσα στο καινούργιο υγειονομικό τοπίο που διαμορφώνεται, τις νοσηλεύτριες και τους νοσηλευτές ενδυναμωμένους και αναβαθμισμένους, ισότιμους εταίρους δίπλα στο ιατρικό και το διοικητικό προσωπικό. Σας θέλουμε κοινωνικά αναγνωρισμένους και καταξιωμένους. Γι’ αυτό λάβαμε σειρά μέτρων και θα λάβουμε κι’ άλλα για να αναβαθμίσουμε τον κλάδο, να του δώσουμε εκπροσώπηση και λόγο μέσα στο σύστημα, να τον θωρακίσουμε, να τον επιμορφώσουμε.

Αναφέρω πολύ συνοπτικά και επιγραμματικά τα εξής:

1. Με την έκδοση του Π.Δ. 216/25.7.01 θεσπίσαμε τον Κώδικα Νοσηλευτικής Δεοντολογίας, λαμβάνοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή εμπειρία αλλά και την Ελληνική πραγματικότητα.

2. Ανασυγκροτήσαμε το Εθνικό Συμβούλιο Ανάπτυξης Νοσηλευτικής για την ενημέρωση, τη μελέτη και την αντιμετώπιση νοσηλευτικών θεμάτων.

3. Συστήσαμε με τον τελευταίο νόμο, τον 2889/01, σε κάθε ΠεΣΥ το Νοσηλευτικό Συμβούλιο. Είναι ένα όργανο με (α) γνωμοδοτικές προς το Δ.Σ. του ΠεΣΥ αρμοδιότητες για θέματα νοσηλευτικά, ενώ ως Υπηρεσιακό Συμβούλιο (β) επιλέγει και προτείνει στο Δ.Σ. του ΠεΣΥ τους Διευθυντές της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας των αποκεντρωμένων μονάδων και (γ) επιπλέον επιλέγει τους προϊσταμένους της νοσηλευτικής υπηρεσίας κάθε νοσοκομείου.

4. Σε κάθε ΠεΣΥ λειτουργεί στο Τμήμα Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης γραφείο για την εκπαίδευση και επιμόρφωση του Νοσηλευτικού προσωπικού. Να τονίσω στο σημείο αυτό ότι στον τομέα της εκπαίδευσης θα διατεθούν τα επόμενα χρόνια σημαντικά κονδύλια τόσο στα πλαίσια του Γ’ ΚΠΣ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Υγεία – Πρόνοια, άξονας «Ανθρώπινοι Πόροι»), όσο και μέσα από τα κονδύλια του Ειδικού Λογαριασμού, που έχουμε θεσμοθετήσει να υπάρχει σε κάθε ΠεΣΥ.

5. Ακόμη, στο Συμβούλιο Διοίκησης, αλλά και στο Επιστημονικό Συμβούλιο του Νοσοκομείου συμμετέχει ισότιμα με τις άλλες υπηρεσίες και η Νοσηλευτική Υπηρεσία. Είναι πιστεύω σημαντικές καινοτομίες με τις οποίες αναγνωρίζουμε το ρόλο και το έργο της νοσηλευτικής υπηρεσίας.

6. Τέλος, στο οικονομικό πεδίο οι 30.000 από 1/1/2002 και άλλες 30.000 από 1/7/2002 που εξασφαλίσατε με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις μαζί με τους άλλους πλην γιατρών εργαζόμενους στα νοσοκομεία αποτελεί σημαντική οικονομική ενίσχυση.

Είμαστε όλοι συνεργάτες και έχουμε κοινό στόχο. Ένα εθνικό σύστημα υγείας, ενιαίο, λειτουργικό και αποτελεσματικό, με υπηρεσίες υγείας επαρκείς και πάνω απ’ όλα ποιοτικές. Και χαίρομαι που το Συνέδριό σας είναι φέτος αφιερωμένο στην Ποιότητα. Είμαι βέβαιος ότι η νοσηλευτική μπορεί να εγγυηθεί με τον καλύτερο τρόπο αυτή την ποιότητα στις υπηρεσίες.

Κανένα σύστημα υγείας δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό, όταν το νοσηλευτικό προσωπικό βρίσκεται στη γωνία, υποβαθμισμένο και με απαξιωμένες νοσηλευτικές γνώσεις. Λάβαμε και λαμβάνουμε συνεχώς μέτρα, για να βελτιωθεί η κατάσταση, να αναβαθμιστεί το εργασιακό περιβάλλον, να ικανοποιήσουμε στο μέτρο του δυνατού τα αιτήματα των εργαζομένων. Είμαι βέβαιος ότι βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο και ότι η αυριανή εικόνα του ΕΣΥ μετά τη μεταρρύθμιση θα είναι αρκετά καλύτερη από τη σημερινή. Και ο νοσηλευτικός κλάδος θα συνεχίσει σταθερά να αναβαθμίζεται επιστημονικά, εργασιακά και υπηρεσιακά και να καταξιώνεται κοινωνικά.

Σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του τετραήμερου Συνεδρίου σας.