(Πέμπτη, 24 Ιανουαρίου 2002, Ώρα 7.30, Ξενοδοχείο Caravel)

Θέλω καταρχήν να ευχηθώ σε όλους καλή χρονιά με υγεία και ευτυχία. Θέλω ακόμη να εκφράσω τη χαρά μου που βρίσκομαι εδώ απόψε για να κηρύξω την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου σας, που οργανώνεται κάθε χρόνο από την Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία.

Νομίζω ότι τα θέματα του Συνεδρίου σας, είναι μερικά μόνο από όλα εκείνα, τα οποία συνδέονται με την τρίτη ηλικία και τα οποία απασχολούν σήμερα όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Και το λεω αυτό γιατί η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά θέματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, μπαίνοντας στον 21ο αιώνα. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να μπω σε λεπτομέρειες που έχουν να κάνουν με τις δημογραφικές εξελίξεις στη χώρα μας. Εξελίξεις που σημαδεύονται από το φαινόμενο της αντιστροφής της πυραμίδας των γενεών και με ότι αυτό συνεπάγεται.

Η γήρανση του πληθυσμού κυρίες και κύριοι, μας φέρνει αντιμέτωπους με ένα ευρύ φάσμα σοβαρών θεμάτων όπως είναι:

• η απασχόληση και ο ελεύθερος χρόνος,

• η κοινωνική ασφάλιση και η υγεία,

• η αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών,

• η διασφάλιση της ισότητας και της αυτονομίας

• και βεβαίως η ανάγκη για την ανάπτυξη ενός δικτύου αποτελεσματικών υπηρεσιών φροντίδας και κοινωνικής υποστήριξης για την τρίτη ηλικία.

Τα θέματα αυτά τα βρίσκουμε και θα τα βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας. Δεν μπορούμε να τα αποφύγουμε. Είναι πανταχού παρόντα σε κάθε σχεδιασμό και σε όποια πολιτική και αν σχεδιάσουμε. Γι’ αυτό και πρέπει:

• να βρούμε και να διαθέσουμε επιπλέον πόρους,

• να σχεδιάσουμε νέες πολιτικές και δράσεις προσαρμοσμένες στις καινούργιες ανάγκες που δημιουργούνται,

• να αναπροσαρμόσουμε τις παλιές στα σύγχρονα δεδομένα,

• να αξιοποιήσουμε τη σύγχρονη τεχνολογία,

• πρέπει με άλλα λόγια να προσδιορίσουμε και να χαράξουμε πολιτικές, που θα μας οδηγούν σε μια ισόρροπη προσέγγιση και αντιμετώπιση του πολύπλευρου θέματος της γήρανσης.

Όταν λεω ισόρροπη ανάπτυξη εννοώ σωστή κατανομή των ούτως ή άλλως περιορισμένων πόρων στις πολλές και αυξημένες ανάγκες των ηλικιωμένων. Ανάγκες που απαιτούν διαφορετικές μορφές φροντίδας, με βάση όμως κάποιο πρόγραμμα που θέτει στόχους και προτεραιότητες.

Σημαντικό ρόλο σ΄ αυτό το μεγάλο θέμα της τρίτης και της τέταρτης ηλικίας δεν έχει μόνο το κράτος αλλά και:

• Η οικογένεια και γενικά το συγγενικό και φιλικό περιβάλλον,

• Η κοινότητα, με ιδιαίτερη αναφορά στην εμπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης και της τοπικής κοινωνίας, και

• Οι εθελοντικές, μη-κυβερνητικές οργανώσεις.

Πρέπει να βρούμε τρόπους για να διατηρήσουμε και να ενδυναμώσουμε την προσφορά και γενικά την εμπλοκή των τριών αυτών παραγόντων στο θέμα των ηλικιωμένων. Και νομίζω ότι έχουμε κάνει βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια.

Γύρω από αυτούς τους άξονες λίγο ως πολύ κινείται ο γενικότερος προβληματισμός και διαμορφώνονται οι σχετικές πολιτικές στις Ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα σ’ αυτές της ζώνης του ευρώ. Στη χώρα μας, παρά τις ιδιομορφίες που παρουσιάζει σε σχέση με τις υπόλοιπες, τα θέματα των ηλικιωμένων τείνουν σιγά – σιγά να ταυτιστούν με εκείνα των άλλων χωρών. Και δεν διστάζω να ομολογήσω ότι στην αντιμετώπισή τους βρισκόμαστε αρκετά πίσω σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες, ιδιαίτερα εκείνες του Ευρωπαϊκού Βορρά, οι οποίες έχουν πλούσιο και οργανωμένο κράτος πρόνοιας και πολύ δραστήρια τοπική αυτοδιοίκηση.

Νομίζω όμως ότι και σε μας η κατάσταση βελτιώνεται σταδιακά. Υπάρχουν το ασφαλιστικό και το υγειονομικό σύστημα που λειτουργούν ικανοποιητικά, καλύπτοντας βασικές ανάγκες σύνταξης και υγείας. Υπάρχει η οικογένεια και το συγγενικό περιβάλλον που αγκαλιάζουν και στηρίζουν τα άτομα της τρίτης ηλικίας. Υπάρχουν μια σειρά από παλιά και καινούργια προγράμματα και δομές που καλύπτουν νέες ανάγκες και συμπληρώνουν αυτό το δίκτυο κοινωνικής φροντίδας για την τρίτη ηλικία.

• Τα 300 και περισσότερα ΚΑΠΗ, αυτός ο επιτυχημένος θεσμός που φτιάξαμε και που έχει ορθώς περάσει στην αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

• Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», που καλύπτει ανάγκες κοινωνικής φροντίδας σε ηλικιωμένους, μη αυτοεξυπηρετούμενους, που ζουν μοναχικά. Λειτουργούν ήδη 284 τέτοια προγράμματα και προβλέπεται να φτάσουν τα επόμενα δύο χρόνια τα χίλια (1.000) και να καλύψουν ανάγκες σε όλους τους νομούς της χώρας.

• Το πρόγραμμα «Τηλεβοήθεια», που εφαρμόζεται σε συνεργασία με τον ΟΤΕ και εκεί όπου λειτουργεί το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι». Παρέχει στα μοναχικά και μη αυτοεξυπηρετούμενα άτομα δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας με συγγενικό ή φιλικό τους πρόσωπο, καθώς και με υπηρεσίες άμεσης παρέμβασης, όπως το ΕΚΑΒ και η Πυροσβεστική.

• Το Πρόγραμμα Κατασκηνώσεων και Λουτροθεραπείας για ηλικιωμένους με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, οι οποίοι αδυνατούν από μόνοι τους να πάνε διακοπές.

• Το Πρόγραμμα Στεγαστικής Συνδρομής ύψους 50.000 δρχ. μηνιαίως, για ηλικιωμένους άνω των 65 ετών που αποδεδειγμένα στερούνται στέγης και διαμένουν σε ενοικιασμένο σπίτι.

• Για την κλειστή περίθαλψη των χρονίως πασχόντων, οι οποίοι είναι οικονομικά αδύνατοι ανασφάλιστοι ηλικιωμένοι, το Υπουργείο συνάπτει συμβάσεις με προνοιακούς φορείς, στους οποίους καταβάλλει ημερήσιο νοσήλιο.

• Ακόμη, ο ΟΓΑ ως εντολοδόχος του Υπουργείου, χορηγεί σύνταξη στους ανασφάλιστους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών, ίση με την βασική σύνταξη που χορηγεί στους ασφαλισμένους του.

Αυτά είναι κάποια από τα προγράμματα του Υπουργείου που υλοποιούμε τα τελευταία χρόνια για να εμπλουτίσουμε το βασικό ιστό κοινωνικής προστασίας για κάποιες κατηγορίες ηλικιωμένων. Δεν εφησυχάζουμε, αντίθετα προσπαθούμε, αναζητούμε και βρίσκουμε καινούργιους πόρους και από την Ε.Ε. και από αλλού, γιατί οι ανάγκες είναι τεράστιες και ότι και να κάνουμε για τους ηλικιωμένους θα είναι πάντα λίγα.

• Τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων. Είναι ενταγμένα στα ΠΕΠ που έχουν ήδη εγκριθεί. Αποτελούν μικρές μονάδες ημερήσιας νοσηλείας διασυνδεδεμένες με τα ΚΑΠΗ για τις ανάγκες ηλικιωμένων ατόμων.

• Τις Μονάδες Αντιμετώπισης των Προβλημάτων που προκαλούν οι Άνοιες, όπως είναι η νόσος Alzheimer. Προβλέπεται ότι μέχρι το 2003 και στα πλαίσια του προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ θα έχουν λειτουργήσει τέτοιες μονάδες στη Θεσσαλονίκη, στο Βόλο, στη Χίο, στα Χανιά, στην Αθήνα και στον Πειραιά. Κάθε κέντρο θα περιλαμβάνει Οικοτροφείο, Κέντρο Ημέρας και Υπηρεσία Υποστήριξης Οικογένειας.

• Προβλέπεται τέλος η δημιουργία 10 ψυχογηριατρικών οικοτροφείων, στα οποία θα μετακινηθούν άτομα με ψυχικές διαταραχές, που σήμερα ζουν σε ψυχιατρεία.

Δεν θέλω να σας κουράσω με περισσότερα. Θέλω απλά να τονίσω ότι στόχος μας, στόχος κάθε οργανωμένης κοινωνίας πρέπει να είναι η διασφάλιση μιας “υγιούς γήρανσης” για τους πολίτες, για τον καθένα από εμάς, γιατί όλοι κάποτε θα γεράσουμε. Υγιής γήρανση είναι η κατάσταση όπου το άτομο χαίρει όχι μόνο υγείας, με τη στενή ιατρική έννοια του όρου, αλλά αποτελεί ενεργό μέλος της κοινωνίας, με ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στις υπηρεσίες και στα αγαθά, απολαμβάνοντας την ίδια υψηλή ποιότητα υπηρεσιών με τις υπόλοιπες ομάδες του πληθυσμού. Άλλωστε αυτές είναι θεμελιακές αρχές της στρατηγικής “Υγεία για Όλους τον 21^ο Αιώνα” της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, αλλά και στην προσέγγιση του ΟΗΕ για την καθιέρωση του 1999 ως “διεθνούς έτους ηλικιωμένων”.

Αυτός είναι ο στόχος ο απώτερος, ο επιθυμητός. Μπορεί να μην τον φτάσουμε ποτέ. Θα προσπαθούμε όμως συνεχώς γι’ αυτό. Όσα περισσότερα κάνουμε τόσο πολύ τον προσεγγίζουμε.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στο Συνέδριο σας.

Γιατί θέλουμε να ακούμε τη φωνή σας, τις θέσεις και τις απόψεις σας. Γιατί θέλουμε την Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία σύμβουλο και συμπαραστάτη στο σχεδιασμό της πολιτικής μας για τους ηλικιωμένους.

Εσείς γνωρίζετε τα προβλήματα της τρίτης ηλικίας καλύτερα από τον καθένα. Ιδιαίτερα σήμερα, που έχετε Πρόεδρο την πάντα αειθαλή και δραστήρια κ. Μερόπη Βιολάκη. Η οποία απ’ όπου πέρασε άφησε τη σφραγίδα της προσωπικότητας της και του έργου της. Νομίζω ότι της αξίζει κάθε τιμή και κάθε έπαινος.

Σας ευχαριστώ.