(5 Οκτωβρίου 2001, Ώρα 18.00, Κολλέγιο Αθηνών)

Με ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι απόψε μαζί σας στην έναρξη των εργασιών του 2^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου σας στον Τομέα της Υγείας, που αποτελεί μια πολύ σημαντική επιστημονική εκδήλωση της Πανελλήνιας Ένωσης Βιολόγων, με μεγάλο εκπαιδευτικό και ερευνητικό ενδιαφέρον.

Ζούμε σε μια εποχή σημαντικών και ραγδαίων κοινωνικών μεταβολών, αλλά και μεγάλων εξελίξεων και επιτευγμάτων στο χώρο της επιστήμης και της τεχνολογίας. Από το μεσουράνημα της φυσικής και των ηλεκτρονικών στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, περάσαμε σταδιακά σ’ ένα πολλαπλό πάντρεμα της ιατρικής με τη βιολογία, την πληροφορική, την τηλεματική, τη βιοϊατρική τεχνολογία, τη γενετική μηχανική και με πολλούς άλλους επιστημονικούς κλάδους.

Οι ορίζοντες της ιατρικής από το πάντρεμα αυτό, καθημερινά διευρύνονται. Το οπλοστάσιο του ανθρώπου ενάντια την αρρώστια και τον θάνατο εμπλουτίζεται συνεχώς. Τα επιτεύγματα και οι πρακτικές εφαρμογές στο κλινικό και εργαστηριακό έργο ξεπερνούν ακόμη και την πλέον καλπάζουσα ανθρώπινη φαντασία. Το νοσοκομείο που γνωρίσαμε και η κλασσική ιατρική που ζήσαμε ακόμη και πρόσφατα, περνούν ανεπιστρεπτί στο παρελθόν.

Στα πεδία της Βιολογίας και ειδικότερα της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής τα εντυπωσιακά επιτεύγματα διαδέχονται το ένα το άλλο. Κορυφαία στιγμή αυτής της πορείας είναι το Πρόγραμμα Ανάλυσης του Ανθρώπινου Γονιδιώματος. Ένα εντυπωσιακό επιστημονικό επίτευγμα , που μεταβάλλει θεαματικά όχι μόνο την επιστημονική σκέψη και πρακτική, αλλά και τη γενικότερη Στρατηγική και Πρακτική στο Τομέα της Υγείας. Στο επίπεδο της κοινωνίας αυτό που επικρατεί είναι η αγωνία και ο φόβος όσον αφορά την οριοθέτηση των θετικών και ιδίως των πιθανών αρνητικών χρήσεων των νέων δεδομένων.

Σ΄ αυτό τον ορυμαγδό των μεγάλων επιτευγμάτων της έρευνας, η πολιτεία, οι επιστημονικοί φορείς, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, οι επιστήμονες κατά κλάδο, πρέπει έγκαιρα και υπεύθυνα να παρακολουθούμε, να συμμετέχουμε, να ενημερώνουμε, να προστατεύουμε, να καθησυχάζουμε, να αξιοποιούμε, να αφομοιώνουμε.

Για το Σύστημα Υγείας, η διαμόρφωση ενός σύγχρονου διοικητικού και λειτουργικού πλαισίου, επιδεκτικού να αξιοποιεί και να αφομοιώνει τα πρακτικά αποτελέσματα από τις νέες τεχνολογίες και τα καινούργια δεδομένα, αποτελεί αναγκαιότητα. Και η συνεισφορά η των Ελλήνων βιολόγων, με το έργο σας στο ΕΣΥ και τις επιστημονικές σας εκδηλώσεις, όπως η αποψινή, βοηθούν σημαντικά. Αλλά και ο χρόνος, το πλαίσιο και η θεματολογία του Συνεδρίου σας είναι ορθά επιλεγμένα.

Στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη εποχή, πρέπει να γνωρίζουμε και να αξιοποιούμε τα πάντα. Είμαστε ενήμεροι ότι η ολοκλήρωση της Ανάλυσης του Ανθρώπινου Γονιδιώματος, συνοδεύεται από έντονες δράσεις που αφορούν ριζικές αλλαγές σε τομείς όπως είναι η εκπαίδευση, η βιομηχανία, αλλά και η υγεία. Γνωρίζουμε ακόμη τις διαφορετικές απόψεις που συχνά υπάρχουν μεταξύ των επιστημόνων, της πολιτείας, της βιομηχανίας, της κοινωνίας.

Νομίζω ότι οι περισσότεροι από μας παρακολουθούμε με μια αδιόρατη αγωνία και έντονο σκεπτικισμό τον οξύ ανταγωνισμό που αναπτύσσεται μεταξύ των Εταιρειών Βιοτεχνολογίας και Βιομηχανίας Τροφίμων. Οι αλυσιδωτές εξαγορές και συγχωνεύσεις, καθώς και οι επενδύσεις πολλών δις για την παραγωγή και κατοχύρωση γενετικά ανασυνδεόμενων οργανισμών αλλά και γονιδίων του ανθρώπινου γονιδιώματος, αποτελούν τα πλέον ορατά σημάδια μιας μεγάλης ανατροπής.

Ακούμε για γενετικά ανασυνδυασμένους οργανισμούς, για γενετικά ανασυνδυασμένα κύτταρα, γονίδια και υβρίδια μεταξύ ανθρώπινου DNA και εκείνου άλλων ζώων. Μαθαίνουμε για πειράματα κλωνοποίησης σε ζωικούς οργανισμούς για γονιδιακές θεραπείες και πολλά άλλα.

Δίπλα σ΄ αυτά συσσωρεύονται καθημερινά ερωτήματα σχετικά με την ιατρική και θεραπευτική χρησιμότητα όλων αυτών των ερευνητικών αποτελεσμάτων, ερωτήματα και κίνδυνοι που συνδέονται με θέματα Βιοηθικής, ή ακόμα χειρότερα με θέματα κακής, σκόπιμης ή άσκοπης χρήσης της τεχνολογίας. Και το τελευταίο είναι αρκετά επίκαιρο, αφού σήμερα επικρέμεται ο κίνδυνος μαζικής μόλυνσης του περιβάλλοντος από χημικές, βιολογικές και τοξικές ουσίες. Και θέλω με την ευκαιρία αυτή να ζητήσω τις δικές σας απόψεις και το δικό σας ρόλο σ’ αυτή την προσπάθεια που κάνουμε για την αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων κινδύνων. Γνωρίζετε ότι έχει ήδη συσταθεί και λειτουργεί το Εθνικό Συμβούλιο Πρόληψης Βιολογικών & Τοξικών Κινδύνων, που αποτελεί αναγκαιότητα για την αντιμετώπιση των νέων εξελιγμένων απειλών για τη Δημόσια Υγεία στον 210ν αιώνα.

Παρακολουθούμε με προσοχή και ενδιαφέρον όλες αυτές τις εξελίξεις. Η εφαρμογή των νέων δεδομένων στο χώρο της υγείας προϋποθέτει εκσυγχρονισμό του ΕΣΥ, με το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και με σύγχρονα εργαλεία που θα επιτρέπουν την συνεχή αφομοίωση των νέων δεδομένων, αλλά και παρεμβάσεις όπου χρειαστεί. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην αντιμετώπιση της αρρώστιας, αλλά και στο Διοικητικό εκσυγχρονισμό και στη Διακίνηση και Έλεγχο της Πληροφορίας. Και είμαι βέβαιος ότι η κατάσταση θα βαίνει βελτιούμενη, όσο η μεταρρύθμιση προχωράει. Γι’ αυτό παραμένουμε αμετακίνητοι στους σχεδιασμούς που έχουμε κάνει για τον εκσυγχρονισμό του ΕΣΥ.

Κυρίες και Κύριοι,

Δεν ξέρω εάν είμαστε τυχεροί ή όχι, αλλά είναι πλέον ορατό ότι η δική μας γενιά ζει σε μια εποχή με κοσμογονικές αλλαγές και επιτεύγματα. Είναι η εποχή που ο Έλεγχος, η Πρόληψη, η Ποιότητα Ζωή και η Εξέλιξη του ανθρώπου εξαρτώνται όχι μόνο από την «τύχη και την αναγκαιότητα» όπως έγραφε ο Ζακ Μονό το 1971 αλλά και από εμάς τους ιδίους.

Θέλω να πιστεύω ότι θα βρούμε τον καλύτερο τρόπο για να αξιοποιήσουμε αυτά τα επιτεύγματα για την ανθρώπινη ευημερία, με τα λιγότερα δυνατά προβλήματα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου σας.

Σας ευχαριστώ