Θέλω καταρχήν να ευχαριστήσω την οργανωτική επιτροπή και τον ΣΦΕΕ για την πρόσκληση. Νομίζω ότι είναι χρήσιμο και ωφέλιμο για όλους μας να συζητάμε και να ανταλάσσουμε σκέψεις και απόψεις γύρω από τέτοια μεγάλα θέματα, όπως είναι το φάρμακο, θέματα που αφορούν πρωτίστως την υγεία των πολιτών, αλλά συγχρόνως και τα δημόσια οικονομικά, τα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων αλλά και των ίδιων των νοικοκυριών.

Και είναι χρήσιμο και ωφέλιμο, ιδιαίτερα τούτο τον καιρό που επιχειρούμε να αναβαθμίσουμε το υγειονομικό μας σύστημα, που αναζητούμε λύσεις και πολιτικές για να αντιμετωπίσουμε χρόνια και δύσκολα προβλήματα του ΕΣΥ, που ταλαιπωρούν και βασανίζουν τον πολίτη. Και είμαι πεπεισμένος ότι μπορούμε να βρούμε λύσεις ρεαλιστικές, έτσι ώστε το υγειονομικό μας σύστημα να βελτιωθεί, να γίνει οργανωτικά, λειτουργικά και οικονομικά περισσότερο αποτελεσματικό και κοινωνικά δικαιότερο. Προϋπόθεση βέβαια είναι η σοβαρότητα, η κοινωνική υπευθυνότητα και η υποταγή του ατομικού στο συλλογικό συμφέρον.

Το φάρμακο είναι ένα εξειδικευμένο «καταναλωτικό προϊόν», του ευρύτερου υγειονομικού συστήματος, που εκτός από τις προφανείς υγειονομικές του διαστάσεις, ασκεί και σημαντικές επιδράσεις και παρενέργειες στα οικονομικά της κάθε χώρας, στην έρευνα, στην απασχόληση, στην οικονομική ανάπτυξη, στην ποιότητα ζωής, στην ηθική και τη δεοντολογία και σε πολλούς άλλους τομείς. Γι’ αυτό η όποια φαρμακευτική πολιτική πρέπει να σχεδιάζεται και να ασκείται, αφού ληφθούν υπόψη και αυτές οι διαστάσεις και παράμετροι. Στόχος μας πρέπει είναι η εξασφάλιση ποιοτικά καλού και φτηνού φαρμάκου για τον πολίτη, χωρίς όμως να αγνοούμε ούτε πως παράγεται και διακινείται, ούτε πόσο κοστίζει και τι γενικότερες συνέπειες έχει αυτό.

Και αφού το θέμα της Συνεδρίασης αυτής είναι «Κόστος/Όφελος στη Φαρμακευτική Περίθαλψη», να τονίσω την ιδιαίτερα υψηλή φαρμακευτική δαπάνη, για τη χώρα μας, η οποία ως ποσοστό επί των συνολικών δαπανών υγείας και επί του ΑΕΠ είναι από τις υψηλότερες στις χώρες του ΟΟΣΑ. Πιο συγκεκριμένα ενώ η συνολική φαρμακευτική δαπάνη κυμαίνεται στις χώρες του ΟΟΣΑ γύρω στο 15% των δαπανών υγείας, στη χώρα μας το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει στο 20%. Και το υψηλό αυτό ποσοστό φαίνεται ότι οφείλεται περισσότερο στην αύξηση του όγκου της κατανάλωσης και στην εισαγωγή ακριβότερων φαρμάκων σε αντικατάσταση παλαιών και πολύ φθηνότερων, παρά στην αύξηση των τιμών.

Η συνολική φαρμακευτική δαπάνη, τα τελευταία χρόνια αυξάνεται με ρυθμούς πολύ μεγαλύτερους από εκείνους του ΑΕΠ. Οι ρυθμοί αύξησης την τελευταία δεκαετία είναι στη χώρα μας οι υψηλότεροι σε σύγκριση με εκείνους στις άλλες χώρες του ΟΟΣΑ, παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί. Αυτό μπορεί να αποδοθεί σε μια σειρά από λόγους, όπως για παράδειγμα:

ο ιατρικός πληθωρισμός και η έλλειψη συνείδησης κόστους,

ο πολύ μεγάλος σε σχέση με τους κατοίκους αριθμός φαρμακείων,

η παραβίαση συχνά των κανόνων ηθικής και δεοντολογίας από ορισμένους γιατρούς, και φαρμακοποιούς, αλλά και από μερικές φαρμακευτικές εταιρείες,

η απουσία ελέγχων και μηχανογραφικών συστημάτων σε όλο το φάσμα της παραγωγής, συνταγογράφησης και διακίνησης του φαρμάκου

η απουσία θεραπευτικών πρωτοκόλλων που να διασφαλίζουν ορθολογική χρήση των φαρμάκων.

Το επιχείρημα εκείνο που υποστηρίζει ότι πρέπει να συγκρίνουμε το φαρμακευτικό κόστος, όχι με στενά οικονομικά κριτήρια αλλά και με το όφελος που προκαλείται στην υγεία των ασθενών έχει λογική βάση αλλά δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται καθ’ υπερβολή. Αναγνωρίζουμε τη συμβολή των φαρμάκων ως το ουσιαστικότερο θεραπευτικό εργαλείο για τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ασθενών. Είμαστε όμως συγχρόνως ενήμεροι από το παράδειγμα της Γαλλίας, όπου αποδείχθηκε ότι:

Δεν έχουν όλα τα φάρμακα ουσιαστική ή ισοδύναμη συμβολή στην υγεία των ασθενών ή

Δεν συνταγογραφούνται όλα με τον ορθολογικότερο τρόπο.

Έχω επίγνωση των δυσκολιών. Γνωρίζω ότι απαιτούνται γενναίες τομές και παρεμβάσεις σε επίπεδο πολιτικής υγείας. Απαιτείται όμως αλλαγή φιλοσοφίας και πρακτικής και από όλους τους παράγοντες του συστήματος.

Το ιατρικό σώμα που διαμορφώνει κυρίως τη φαρμακευτική κατανάλωση,

των φαρμακευτικών εταιρειών που με ποικίλους τρόπους είναι οι κύριοι παραγωγοί του φαρμάκου αλλά και οι διαμορφωτές της συμπεριφοράς των γιατρών, των φαρμακοποιών που έχουν κυρίαρχο ρόλο στο σύστημα διανομής και επηρεάζουν ουσιαστικά τη σχέση του ασθενούς με το φάρμακο και

του ασθενούς που με ελλιπή ενημέρωση αλλά και επιτρεπόμενη αυθαιρεσία έχει συχνά «θεοποιήσει» τη λήψη ενός χαπιού, συμμορφώνεται ελάχιστα στις συνταγογραφούμενες θεραπείες και συχνά αυτοπροσδιορίζει τη φαρμακευτική του αγωγή.

Είναι όμως σημαντικό η όποια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού κινήτρων, συμπεριφορών και ρυθμιστικών μηχανισμών να γίνει αυτή τη στιγμή οργανωμένα και σε λειτουργική συνάφεια και αλληλεξάρτηση με τους υλοποιούμενους στόχους της μεταρρύθμισης. Επιτρέψτε μου λοιπόν να σας παρουσιάσω το υπό διαμόρφωση πλαίσιο των μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων, οι οποίες σε εύλογο χρόνο θα επιτρέψουν την εφαρμογή διορθωτικών μέτρων στον τομέα του φαρμάκου.

Η δημιουργία των ΠΕΣΥ και της νέας διοικητικής οργάνωσης των νοσοκομείων θα επιτρέψει τον καλύτερο έλεγχο της οικονομικής συμπεριφοράς των νοσοκομείων τα οποία θα πρέπει στη βάση επιχειρησιακών σχεδίων να προγραμματίζουν τις δραστηριότητες και τους πόρους τους με ορθολογικά κριτήρια που δεν θα επιτρέπουν την ανάπτυξη ατομικών συμπεριφορών από φορείς του συστήματος. Κυρίως όμως θα πρέπει να τηρούν αυστηρά και χωρίς παρεκκλίσεις τους οριζόμενους σφαιρικούς και κλινικούς προϋπολογισμούς τους.

Η μεταρρύθμιση της χρηματοδότησης του συστήματος μέσα από τη δημιουργία του ΟΔΙΠΥ θα αποτελέσει μια σημαντική αλλαγή στο τρόπο διαχείρισης των πόρων του συστήματος. Ο ΟΔΙΠΥ, ο οποίος θα διαχειρίζεται τους πόρους των ασφαλιστικών ταμείων, θα έχει μεταξύ άλλων ως στόχο την ορθολογικοποίηση των δαπανών υγείας και της φαρμακευτικής κατανάλωσης. Μεταξύ άλλων θα ελέγχει τη συμπεριφορά των γιατρών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ιδιαίτερα στον τομέα της συνταγογραφίας. Όλοι οι γιατροί στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα θα είναι μηχανογραφικά συνδεδεμένοι με τον ΟΔΙΠΥ και θα ελέγχεται η κλινική τους συμπεριφορά καθώς και οι συνταγογραφικές τους πρακτικές. Ακόμη είναι λογικό να αναζητηθεί μια ασφαλιστική τιμή στα πρότυπα της νοσοκομειακής τιμής των φαρμάκων. Σίγουρα ο ΟΔΙΠΥ θα αποκαταστήσει μια ταχύτερη περίοδο αποπληρωμής των φαρμακευτικών δαπανών. Στα πλαίσια αυτά θα συνεχισθεί ο αυστηρός έλεγχος των τιμών και θα διαμορφωθούν κατάλληλα κλινικά και οικονομικά κριτήρια για τη σύνταξη της λίστας των συνταγογραφούμενων φαρμάκων.

Στα πλαίσια αυτά είναι σαφές ότι καθοριστικός θα είναι ο ρόλος του ΕΟΦ, ο οποίος θα πρέπει:

να αναβαθμισθεί επιστημονικά και υλικοτεχνικά έτσι ώστε να καταστεί ακριβής αξιόπιστος φορέας ελέγχου της φαρμακολογικής και φαρμακοοικονομικής αξιολόγησης των φαρμακευτικών προϊόντων.

να καταστεί αξιόπιστος αξιολογητής της θεραπευτικής αξίας των φαρμακευτικών προϊόντων και της βιοϊσοδυναμίας των αντιγράφων φαρμάκων.

να παρακολουθεί την εφαρμογή κανόνων για κλινικές δοκιμές και να αναπτύξει συνεργασία με αντίστοιχους φορείς και οργανισμούς του εξωτερικού.

να αναβαθμίσει το σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης και παρακολούθησης των επιπτώσεων των ανεπιθύμητων παρενεργειών στο πληθυσμό.

Για όλα αυτά θα έχουμε επικοινωνία και συνεργασία με την ελληνική φαρμακοβιομηχανία, αλλά και με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Ήδη έχουμε λάβει κάποιες πρώτες σκέψεις και προτάσεις του ΣΦΕΕ, τις οποίες μελετούμε.

Οι αλλαγές στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας με τη καθιέρωση του θεσμού του προσωπικού ιατρού, προσδοκούμε ότι θα περιορίσει τον αριθμόν των επισκέψεων και φαινόμενα όπου ο ασθενής επισκέπτεται σειρά γιατρών και φορέων λαμβάνοντας πλήθος συνταγών και φαρμάκων χωρίς την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεών τους. Στοχεύουμε:

στην εξάλειψη πρακτικών όπως «τα ιατρεία συνταγογραφίας στα Κ.Υ.»,

στον περιορισμό ακόμη περισσότερο της συνταγογραφίας των αγροτικών ιατρών και των ιατρών των ασφαλιστικών ταμείων,

στη συνεχή προσαρμογή της συνταγογραφίας στη πορεία της νόσου του ασθενούς.

Η λειτουργία του προσωπικού γιατρού θα οδηγήσει στον καλύτερο συντονισμό μεταξύ άλλων και της φαρμακευτικής αγωγής και παρακολούθησης του ασθενούς.

Η συντελούμενη προσπάθεια είναι σημαντική, πολύπλευρη και δύσκολη. Είναι σίγουρο ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με πρακτικές παρελθόντος που δεν εξασφαλίζουν κλινική αποτελεσματικότητα και οικονομική αποδοτικότητα. Η φαρμακευτική βιομηχανία μπορεί να συμβάλει στην προσπάθεια αυτή, προχωρώντας στον εκσυγχρονισμό της αγοράς και στηρίζοντας την απαίτηση της κοινωνίας και την προσπάθεια της πολιτείας για υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας και σε χαμηλό κόστος. Μια τέτοια κοινή φιλοσοφία θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση μιας έντιμης και ειλικρινούς συνεργασίας μας στο μέλλον.

Σας ευχαριστώ πολύ.