ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ (GUIDELINES) 

 ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

(Τρίτη, 10 Απριλίου 2001, Αίθουσα εκδηλώσεων Υπουργείου)

Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά που κλήθηκα να προλογίσω μια τέτοια συνάντηση στο Υπουργείο .  Αυτό το λέγω γιατί οι συναντήσεις στο Υπουργείο αφορούν θέματα διοικητικής ρουτίνας, προβλήματα καθημερινότητας και δυσλειτουργιών, αιτήματα , και , στην καλύτερη περίπτωση, προβλήματα σχεδιασμού και επιλογών για την μεταρρύθμιση ή για άλλες προτεραιότητες, όπως η ψυχική υγεία και το φάρμακο.

    Η σημερινή συνάντηση αφορά επιστημονικά θέματα και έννοιες που μπορούν να χρωματίσουν διαφορετικά  την πρακτική της ιατρικής.  Αλλά μπορούν να χρησιμεύσουν, και στην μεταρρύθμιση που αναλάβαμε θα χρησιμεύσουν, στην ανάπτυξη πολιτικής και μέτρων για την βελτίωση της ποιότητας, την διαχείριση του κινδύνου, την κλινική αποτελεσματικότητα, και τη διασφάλιση κόστους-αποτελεσματικότητας.

    Δεν θέλω να εντρυφήσω στα άδυτα των μεθοδολογιών και εννοιολογικών προσεγγίσεων  που θα σας απασχολήσουν τις προσεχείς δύο ώρες. Θα ήθελα όμως να επισημάνω μερικά πράγματα που σηματοδοτούν τις προτεραιότητές μας στην περίθαλψη και στην πρόληψη :

Πρώτα απ’ όλα η ασφάλεια στις ιατρικές πράξεις. Είναι αδιανόητο να ανεχόμαστε ή να επιτρέπουμε την ύπαρξη ή ανάπτυξη συνθηκών που συντελούν ή καταλήγουν στην εκτέλεση πράξεων που χειροτερεύουν την κατάσταση υγείας. Θα σας θυμίσω τις παρατηρήσεις ενός συναδέλφου σας που μελέτησε τους λόγους για τους οποίους οι γιατροί προκαλούν τον θάνατο περισσότερων ανθρώπων από πιλότους αεροπλάνων: Οι πιλότοι είναι υποχρεωμένοι να κοιμούνται, κάνουν τους χειρισμούς δύο-δύο, και ακολουθούν αυστηρά πρωτόκολλα. Το σπουδαιότερο βεβαίως είναι ότι, αντίθετα από τους γιατρούς, αν κάνουν λάθος τότε σκοτώνονται μαζί με τους πελάτες τους !

Δεύτερο, οι μεγάλες διαφορές στην ίδια ιατρική πράξη μεταξύ περιφερειών, μονάδων υγείας, κλινικών στην ίδια την μονάδα υγείας και τέλος μεταξύ γιατρών. Γνωρίζω ότι οι λόγοι γι΄ αυτό είναι πολυσύνθετοι, αλλά ο πιο σημαντικός παραμένει ότι η έλλειψη γνώσεων, είτε αυτό είναι αποτέλεσμα λησμονιάς ή έλλειψης πρακτικής, είτε είναι αποτέλεσμα ελαττωματικής ή ανεπαρκούς ή μη επικαιροποιημένης εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Και σ΄ αυτό το τελευταίο κατατάσσω την έλλειψη οδηγιών και δεδομένων είτε αυτά παράγονται από συναινετικές διαδικασίες,  είτε τοπικά και ειδικά για ορισμένες  περιπτώσεις και ανάγκες. Αναγνωρίζω ότι πριν να έχουμε τεκμηριωμένη ή «ενδειξειακή» ιατρική πρέπει να έχουμε ιατρική τεκμηρίωση που να είναι αντιπροσωπευτική πραγματικών καταστάσεων, όχι ιδεατών και ομογενοποιημένων όπως γίνεται σε πολλές περιπτώσεις στις δοκιμές φαρμάκων και κλινικές εφαρμογές. Αναγνωρίζω  ότι είναι δύσκολο τα αποτιμημένα αποτελέσματα της έρευνας να εφαρμοσθούν γρήγορα στην πράξη.

Είναι γνωστό επίσης ότι πολλά ερωτήματα που προκύπτουν στην καθημερινή πρακτική δεν έχουν γίνει ακόμα αντικείμενο καλοσχεδιασμένης έρευνας. Τέλος, είναι κοινή συνείδηση ότι κατευθυντήριες οδηγίες παίρνουν πολύ χρόνο και κοστίζουν ακριβά για να παραχθούν και δύσκολα επικαιροποιούνται.  Αλλά , χάρις στις συνεργασίες που αναπτύχθηκαν διεθνώς τα τελευταία χρόνια, όπως η συνεργασία Κοχρέιν  και η συνεργασία στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λύσεις στα προβλήματα αυτά βρίσκονται και θα βρίσκονται. Το ζητούμενο λοιπόν είναι η εφαρμογή μέσω της κατάρτισης, της μελέτης, της επιτήρησης και του ελέγχου.  Η δουλειά που παρουσιάζεται σήμερα από την ομάδα της υπέρτασης μας κάνει περήφανους και δείχνει πως στην χώρα μας είμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε και να συνεισφέρουμε ουσιαστικά στην προσπάθεια παραγωγής και εξειδίκευσης κατευθυντηρίων οδηγιών και συστάσεων που αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της τεκμηριωμένης ή «ενδειξειακής»  ιατρικής. Η μεταρρύθμιση θα φέρει σε όλες  τις τέσσερις διαστάσεις που ανέφερα προηγουμένως αλλαγές και βελτιώσεις. Η διαπίστευση ως προς την βελτίωση της ποιότητας όλων των μονάδων υγείας θα θεσμοθετηθεί, μαζί με την παραγωγή οδηγιών και την ανάπτυξη και αξιολόγηση των προτύπων,  είτε αφορούν αυτά τα εργαστηριακά είτε τα οργανωτικά και τεχνολογικά ζητήματα των μονάδων αυτών. Θα ισχυροποιήσουμε και βελτιώσουμε τις διατάξεις για το Ινστιτούτο έρευνας και ελέγχου ποιότητας των υπηρεσιών υγείας που υποβοηθά τα ΠεΣΥ στο δύσκολο έργο που έχουν να προσφέρουν υπηρεσίες υψηλής ποιότητας όπως καθορίζει ο νόμος 2889/2001. Και με το υπό σύσταση Σώμα Επιθεωρητών θα εξακριβώνουμε και θα ελέγχουμε τις βλαβερές και επικίνδυνες πρακτικές και την υποβάθμιση της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας.

    Σαν τρίτο και τελευταίο σημείο θα αναφέρω το κόστος των υπηρεσιών υγείας. Δεν θέλω να κάνω εδώ λόγο για παράνομες και ύποπτες ενέργειες και πρακτικές. Θέλω να τονίσω ότι η χώρα μας δεν μπορεί να αντέξει το βάρος μη αναγκαίων πράξεων και κλινικών πρακτικών που δεν συνάδουν με την αρχή κόστους-αποτελεσματικότητας. Με άλλα λόγια δεν αρκεί η κλινική αποτελεσματικότητα αλλά πρέπει να επιδιώξουμε την επίτευξη κόστους- αποτελεσματικότητας , αρχής γενομένης από τις ιατρικές τεχνολογίες στις οποίες η σπατάλη και αναποδοτικότητα έχει ξεπεράσει τα εσκεμμένα. Και εδώ, η προσφορά σας θα είναι ιδιαιτέρως πολύτιμη και επιθυμητή.

Ευχαριστώ.