ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΥΓΕΙΑΣ

(Παρασκευή 6 Απριλίου 2001, Ώρα 12:00, Παλαιά Βουλή)

Κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,

Κύριε Πρωθυπουργέ,

Κυρίες & Κύριοι Υπουργοί και Βουλευτές,

Κυρίες και Κύριοι,

Φίλες και Φίλοι,

Θέλω καταρχήν να σας ευχαριστήσω που με την εδώ παρουσία σας τιμάτε την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας, αναδεικνύοντας συγχρόνως το μέγα θέμα της Ψυχικής Υγείας, στο οποίο είναι αφιερωμένη.

Ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας θεωρούμε τη εκδήλωση αυτή ως ένα σημαντικό σταθμό στην εκστρατεία μας για ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας σε θέματα ψυχικής υγείας. Κοινός στόχος για όλους μας πρέπει να είναι η αλλαγή της αρνητικής νοοτροπίας και κοινωνικής στάσης απέναντι στις ψυχικές διαταραχές και στους ανθρώπους που πάσχουν από αυτές. Είναι καιρός η ελληνική κοινωνία και ο καθένας μας χωριστά να δείξουμε κοινωνική ευαισθησία στους ψυχικά πάσχοντες, που αποτελούν τα πλέον αδύναμα και κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα.

Η μέχρι τώρα αρνητική κοινωνική μας στάση και νοοτροπία, επέβαλε τον εγκλεισμό των ψυχικά ασθενών σε απομονωμένα και άθλια ψυχιατρικά άσυλα, σε συνθήκες πολλές φορές ευτέλειας, ντροπής και άκρας ταπείνωσης. Η απανθρωπιά του Ασύλου, αυτής της αποθήκης των θρυμματισμένων ψυχών που με χαμένα πρόσωπα περιφέρουν εν ζωή τον θάνατό τους, προσέβαλλε και προσβάλλει βάναυσα κάθε έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Και ευτυχώς άρχισε τα τελευταία είκοσι χρόνια να υποχωρεί σε όλες τις προηγμένες χώρες, με τη βαθμιαία συρρίκνωση των ασύλων, αλλά κυρίως της ασυλιακής νοοτροπίας και πρακτικής και την αντικατάστασή τους με μικρές δομές  διάσπαρτες μέσα στην κοινότητα.

Όπως συνέβη στις περισσότερες χώρες, έτσι και στη χώρα μας η «φροντίδα» των ψυχικά ασθενών, τουλάχιστον μέχρι το 1984 βασίστηκε και λειτούργησε σ’ αυτό το παρωχημένο και κοινωνικά απαράδεκτο μοντέλο ιδρυματικής περίθαλψης.  Χρειάσθηκε δυστυχώς να δουν το φως της δημοσιότητας οι πολύ άσχημες συνθήκες που επικρατούσαν σε ψυχιατρικά νοσοκομεία για να κινητοποιηθεί η πολιτεία και να αρχίσει η προσπάθεια της βελτίωσης των συνθηκών στα ψυχιατρεία και της ανάπτυξης εναλλακτικών δομών και υπηρεσιών ψυχικής υγείας. 

Έτσι από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 αρχίζουν να δημιουργούνται ψυχιατρικά τμήματα σε γενικά νοσοκομεία, κέντρα ψυχικής υγείας, ιατροπαιδαγωγικά κέντρα και κέντρα ημέρας. Παράλληλα αρχίζει η ανάπτυξη μονάδων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης σε οικιστικές περιοχές όπως ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευμένα διαμερίσματα. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να μειωθεί κατά 50% ο αριθμός των χρόνιων ασθενών που ζουν σε ψυχιατρικά νοσοκομεία και να βελτιωθούν σημαντικά  οι συνθήκες διαβίωσης των υπολοίπων.

Ο εκσυγχρονισμός και η ανάπτυξη εξωνοσοκομειακών, κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Έχουμε κάνει το ξεκίνημα αλλά μένουν ακόμη πολλά να γίνουν για να μπορούμε να πούμε ότι προσφέρουμε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε όλους όσους τις χρειάζονται, ότι παρέχουμε επαρκείς υπηρεσίες πρόληψης, πρώιμης παρέμβασης και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.      

Σε αυτή τη δύσκολη πορεία και μαζί προσπάθεια, η πολιτεία επηρεάζει και επηρεάζεται από την κοινωνική πραγματικότητα, από τις κοινωνικές στάσεις και αντιλήψεις για τις ψυχικές διαταραχές. Και είναι κοινοτυπία να αναφέρω ότι οι όποιοι στόχοι επιτυγχάνονται καλύτερα και γρηγορότερα όταν οι πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς συμπράξουν και ενεργούν αλληλέγγυα με τους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας και ψυχικής υγείας, με τους πάσχοντες και τις οικογένειές τους.

Η δημιουργία αυτής της ζητούμενης κοινής και αλληλέγγυας αντίληψης και πρακτικής συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια αλλαγής των κοινωνικών στερεοτύπων για τις ψυχικές διαταραχές. Η εξάλειψη των προκαταλήψεων και των διακρίσεων που συνδέονται με τις ψυχικές διαταραχές, δεν είναι εύκολη υπόθεση, ούτε επιτυγχάνεται με εξαγγελίες. Είναι μια σύνθετη κοινωνική διεργασία που απαιτεί την εμπλοκή όλων των θεσμών και φορέων, που βασίζεται στα επιστημονικά δεδομένα και όχι σε δοξασίες και προκαταλήψεις. Γι’ αυτό και εύχομαι η σημερινή εκδήλωση  να αποτελέσει αφετηρία για πλήρη και σωστή ενημέρωση, που θα οδηγήσει στην κοινωνική ευαισθητοποίηση των πολιτών για τους ψυχικά ασθενείς. Το Υπουργείο Υγείας & Πρόνοιας θα συνεχίσει τις πρωτοβουλίες και δράσεις στα πλαίσια της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, προσβλέποντας παράλληλα και στη συνεισφορά και στήριξη της Επιτροπής για το Έτος Ψυχικής Υγείας που συγκροτήθηκε πρόσφατα, και στην οποία συμμετέχουν διακεκριμένοι επιστήμονες και επαγγελματίες από όλο το φάσμα της κοινωνίας μας.

Κυρίες και Κύριοι,

Το πνεύμα της σημερινής εκδήλωσης δεν μου επιτρέπει να αναφερθώ λεπτομερώς στο πρόγραμμα του Υπουργείου για την ψυχική υγεία. Σκοπεύω εξάλλου πολύ σύντομα να το παρουσιάσω σε ειδική εκδήλωση. Αυτό που μένει από τη σημερινή τελετή είναι πιστεύω η δέσμευση της πολιτείας, της κοινωνίας, της Εκκλησίας, των ΜΜΕ, όλων μας, ότι το σύνθημα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας «ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ – ΝΑΙ ΣΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ», μπορεί γίνει πράξη.

Σας ευχαριστώ.