Βιβλιοπαρουσίαση - Τα βήματα του Έστερναχ

Ομιλία Αλ. Παπαδόπουλου

Λάρισα, 16/1/2009

Κυρίες και Κύριοι,

Είναι η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου και θεωρώ ότι είναι σημαντικό για μένα που ξεκινώ όχι από την Αθήνα, όπως συνηθίζεται και όπου εξάλλου εκλέγομαι βουλευτής, αλλά από την πλατειά ενδοχώρα της ελληνικής ζωής και πραγματικότητας, που συμβολίζει η Λάρισα.

Για αυτό θέλω να ευχαριστήσω πρώτους από όλους τον Πολιτιστικό Οργανισμό Δήμου Λαρισαίων, τις εκδόσεις της Εστίας και το βιβλιοπωλείο Γνώση που οργάνωσαν τη σημερινή παρουσίαση. Θα ήθελα εν συνεχεία να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στις σημαντικές προσωπικότητες της δημόσιας ζωής, οι οποίοι μου έκαναν την εξαιρετική τιμή να παρουσιάσουν αυτό το βιβλίο:

• Τον καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου Γεώργιο Σωτηρέλη, που κοσμεί την ακαδημαϊκή τάξη της χώρας.
• Τον πρόεδρο του Επιμελητηρίου Λάρισας Δημήτρη Γκουντόπουλο, έναν πολύ σοβαρό άνθρωπο και στέλεχος της τοπικής σας κοινωνίας.
• Τον ενεργητικό Δήμαρχο Ελασσόνας τον Γιώργο Πασχόπουλο, που αν ψάξω το οικογενειακό του δέντρο και σε βάθος αιώνων, μπορεί να ανήκουμε στην ίδια φάρα των Πασχέων, μιας και εκ μητρός είμαι και εγώ Πασχόπουλος.
• Και τέλος, έναν νέο, αποφασιστικό και συγκροτημένο, τον συμπολίτη σας, τον Θωμά Παπαλιάγκα.

Τους ευχαριστώ όλους και για τα, έστω καθ’ υπερβολή, καλά λόγια που είπαν για μένα.

Θέλω παράλληλα όμως να ευχαριστήσω ιδιαίτερα και τον συντονιστή της εκδήλωσης, τον διακεκριμένο δημοσιογράφο, τον Γιάννη Κολάτο.

Πάνω απ’ όλους όμως θέλω να ευχαριστήσω όλους εσάς, αγαπητοί φίλοι και πολίτες της Λάρισας, καθώς και όσους ήρθαν σήμερα εδώ από άλλες πόλεις της Θεσσαλίας, και μου προσφέρατε την ιδιαίτερη εύνοια της μεγάλης συμμετοχής σας στην παρουσίαση αυτού του δοκιμίου.

Με το βιβλίο αυτό, όπως είπαν οι εκλεκτοί παρουσιαστές, θέλω να εκφράσω την αγωνία μου για τη χώρα, απαλλαγμένος στο μέτρο του δυνατού από τις δουλείες τις οποίες κουβαλώ και εγώ σαν μέρος του συστήματος, για το τι πρέπει να συμβεί στη χώρα μας στη δεκαετία που έρχεται, 2010-2020. Η δεκαετία αυτή θα διαδεχθεί μια ασθενή και σχεδόν χαμένη για την Ελλάδα δεκαετία (2000-2010), η οποία εκπνέει ήδη, ενώ πριν από αυτή είχε προηγηθεί μια ζωοφόρος και ενθουσιώδης περίοδος 1993 - 2000.

Θα μου επιτρέψετε πρώτα να εκφράσω την άποψη μου για αυτό που ονομάζουμε ως συνολική κρίση της χώρας, που περιλαμβάνει την οικονομική, θεσμική, κοινωνική, πολιτική και εν τέλει την βαθειά πολιτισμική κρίση, και τι σημαίνει  η συνάντηση και των πέντε αυτών σημερινών ελλειμμάτων σ’ ένα φονικό μείγμα, το οποίο δυστυχώς η ελληνική κοινωνία είναι απροετοίμαστη ν’ αντιμετωπίσει.

Στην αυγή του 21ου αιώνα η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με τα καινούργια της διλήμματα. Τα σημαντικά επιτεύγματά της στο τελευταίο τέταρτο του προηγούμενου αιώνα είναι εξαιρετικά εύθραυστα.

Θα επιχειρήσω μερικά σύντομα σχόλια για την οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα.

Είναι αξιοπερίεργο ότι, ακόμη και όταν οι άνεμοι της διεθνούς κρίσης αφαιρούν από πάνω μας και το τελευταίο φύλλο συκής, όπως αυτές τις μέρες, οι εκπρόσωποι των δυνάμεων καθήλωσης της χώρας συνεχίζουν να προσποιούνται ότι τίποτα σοβαρό δεν συμβαίνει και επιδίδονται με το γνωστό θράσος στην αγορά πολιτικού χρόνου, είτε μεταθέτοντας τις ευθύνες για την κρίση σε εξωγενείς παράγοντες είτε τις ευθύνες για την αντιμετώπιση της κρίσης στο μέλλον. Αυτό είναι ένα ύπουλο και ανήθικο παιχνίδι σε βάρος της οικονομίας και εντέλει του ελληνικού λαού.

Λίγοι τολμούν να ομολογήσουν την σκληρή αλήθεια ότι η κρίση έχει ήδη εισβάλλει στην Ελλάδα και ότι θα προκαλέσει κλιμακούμενες επώδυνες καταστάσεις τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια. Όπως λίγοι είναι εκείνοι που τολμούν μέχρι σήμερα να ασχοληθούν με τον πυρήνα του οικονομικού ζητήματος της χώρας.

Πέρα από όλα τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που κατατρύχουν τη χώρα και ζητούν λύση, το σημαντικότερο είναι το πρόβλημα και της αυτογνωσίας από το οποίο πηγάζει και το πρόβλημα της αξιοπιστίας. Ο αυτάρεσκος και μονοσήμαντα επικοινωνιακός πολιτικός λόγος έχει οδηγήσει εκείνους που ασκούν εξουσία στη χώρα μας να πιστεύουν τελικά και οι ίδιοι τα ψεύδη που κάθε φορά εκστομίζουν εν γνώσει της αναληθείας τους. Αυτό, όμως, έχει σαν συνέπεια όχι μόνο την απομάκρυνσή τους από την πραγματικότητα στο εσωτερικό της χώρας αλλά και τη γενικευμένη αναξιοπιστία της χώρας στο εξωτερικό.

Πως μπορείς, για παράδειγμα, να λες ότι η χώρα που έχει τεράστια ελλείμματα και χρέη και που καταναλώνει πολύ περισσότερα απ’ ότι παράγει είναι θωρακισμένη απέναντι στις επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης; Ποιος θα σε πάρει στα σοβαρά για να σε δανείσει κάτω από τις δύσκολες σημερινές συνθήκες και να σε βοηθήσει να ανασυγκροτήσεις την οικονομία σου; Φοβάμαι ελάχιστοι και με μεγάλο για εμάς κόστος.

Πρέπει λοιπόν πρώτα να αντιληφθούμε ότι τα επόμενα επώδυνα χρόνια απαιτείται πρώτα από όλα να κατακτήσουμε την αυτογνωσία της κατάστασής μας στον ύψιστο βαθμό. Μόνο με τη σε βάθος κατανόηση του προβλήματος και όχι με πολιτικές ταχυδακτυλουργίες θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε εκείνες τις ριζοσπαστικές πολιτικές που θα αντιμετωπίζουν τον πυρήνα του προβλήματος. Όλα τα άλλα απλώς θα βαθύνουν την κρίση.

Η αυτογνωσία είναι πολύ πιο δυνατή από την επίγνωση.

Ο δρόμος, όμως, για την έξοδο από την κρίση κάθε άλλο παρά βατός είναι. Το πρωταρχικό καθήκον είναι η σταθεροποίηση της οικονομίας. Αυτό κάναμε το 1985 καθώς και το 1994, όταν και τότε αντιμετωπίζαμε το φάσμα της χρεοκοπίας. Για να γίνει, όμως, αποδεκτό ένα πρόγραμμα σταθεροποίησης πρέπει να συναινέσουν και οι πολίτες. Αυτό όμως προϋποθέτει ενημερωμένους πολίτες, γιατί οι ενημερωμένοι πολίτες διαβλέπουν τις καταστροφικές συνέπειες της απραξίας, όταν η χώρα είναι βουτηγμένη στα χρέη, η παραγωγική της βάση ασθενής, όταν οι τόκοι είναι παραπάνω απ’ όσα δίνουμε σε παιδεία και υγεία μαζί. Αυτός ο πολίτης θα δει πολύ καχύποπτα και θα απομονώσει όποιον παρακάμπτει όλα αυτά και τάζει χωρίς αντίκρισμα μόνο και μόνο από εξουσιαστική ιδιοτέλεια.

Αυτός ο πολίτης θα ανταποκριθεί και όταν του ζητήσουμε θυσίες, γιατί θα είναι θυσίες δίκαιες και με προοπτική.

Το βάρος της επανασυγκρότησης της χώρας και της ανόρθωσης της οικονομίας να μην πέσει πάνω στα ασθενή και ανήμπορα στρώματα που ορισμένοι θεωρούν εύκολη λεία. Πρέπει να ξεκινήσεις από τα πιο προνομιούχα στρώματα και όλους εκείνους οι οποίοι βιώνουν στην λιπαρή νάρκη του καταναλωτισμού που χρηματοδοτεί η μαύρη οικονομία.

Εξάλλου, η ιστορία έχει καταδείξει ότι σε περιόδους κρίσης οι λαοί γίνονται συνοδοιπόροι της κοινής προσπάθειας, όταν αντιλαμβάνονται ότι οι ηγεσίες τους γνωρίζουν το πρόβλημα, έχουν στρατηγική αντιμετώπισης και δεν τους εμπαίζουν με ψευδείς απεικονίσεις της πραγματικότητας και μικροπολιτικές θωπείες.

Θα πρέπει όμως να γίνει σαφές και να το καταλάβουν όλοι: Η ευημερία που χρηματοδότησαν τα τελευταία χρόνια αφενός οι Τράπεζες και αφετέρου το υψηλό Δημόσιο Χρέος τέλειωσε για τη χώρα μας. Σε κάθε περίπτωση, η απουσία μέτρων δημοσιονομικής σταθεροποίησης θα έχει ακόμα πιο οδυνηρές επιπτώσεις στα αδύναμα λαϊκά στρώματα.

Κυρίες και Κύριοι,

Η επιτυχία της σταθεροποίησης της οικονομίας είναι θέμα τριών στοιχείων: (α) ισχυρής πολιτικής απόφασης, (β) πολιτικού σχεδιασμού και (γ) πολιτικής αξιοπιστίας. Τη στιγμή αυτή δεν ισχύει καμιά από αυτές τις τρεις προϋποθέσεις. Μόνο με άμεσες εκλογές μπορούν και οφείλουν να προκύψουν. Αλλά και οι εκλογές θα είναι λύση μόνο αν από αυτές προκύψει και ένα νέο πνεύμα ως προς τον χαρακτήρα της σύγχρονης τάξης πραγμάτων στη χώρα. Αν ανοίξουν ένα βιώσιμο μεταρρυθμιστικό δρόμο. Αν απαλλάξουν τη χώρα από τους παραθεσμούς που υποκατέστησαν τους θεσμούς. Αν μας απαλλάξουν από τους επαγγελματίες διαδηλωτές της ακινησίας, από τα είδωλα της λαϊκής πλάνης και από τις συσκοτισμένες διάνοιες του φαύλου επικοινωνιακού λόγου.

Η Ελλάδα, παρά την πρόοδο της τελευταίας εικοσαετίας, δεν διαθέτει το απαραίτητο θεσμικό και πολιτικό οπλοστάσιο, καθώς και τα οργανωτικά πλαίσια, προκειμένου να ενσωματώσει αποτελεσματικά τα γεγονότα του νέου αιώνα. Αυτό περιγράφεται αναλυτικά στο βιβλίο. Το ερώτημα όμως το οποίο τίθεται σήμερα αφορά το σημείο εκκίνησης, τους συγκεκριμένους χώρους που θα επιλεγούν προκειμένου να αναπτυχθούν διακριτές πολιτικές παρέμβασης, οι οποίες θα οδηγήσουν στην αναγέννηση των θεσμών της χώρας, στη δημιουργία ενός νέου σύγχρονου και αποτελεσματικού κράτους και ενός νέου βιώσιμου πολιτισμού σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής των Ελλήνων, όπως στην οικονομία, την εκπαίδευση, την υγεία, το περιβάλλον, τη συγκρότηση ενός αποτελεσματικού κοινωνικού κράτους κ.λπ.

Ολιστικές παρεμβάσεις με στόχο την εξυγίανση όλων των ασθενών πεδίων δεν θα μπορούσαν να είναι εφικτές, εάν η όποια προσπάθεια ανάταξης και προσαρμογής της χώρας δεν ξεκινούσε με πρώτο σημείο παρέμβασης τη λειτουργία του ίδιου του πολιτικού συστήματος, ώστε να ακολουθήσουν οι μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις στα άλλα πεδία άσκησης πολιτικής και δημόσιας λειτουργίας.

Πρώτη προϋπόθεση, λοιπόν, μιας νέας αναγεννητικής πορείας κατά την επόμενη δεκαετία είναι να απαλλαγεί η χώρα από τη «δημοκρατικότητα» της αδράνειας του σημερινού πολιτικού συστήματος. Να απαλλαγεί δηλαδή, σταδιακά αλλά όχι αργά, από την παρωχημένη κουλτούρα που διαμόρφωσε το πλαίσιο της σημερινής δράσης και συμπεριφοράς των πολιτικών δυνάμεων και από τον ιδιότυπο αυτισμό, με βάση τον οποίο είτε αγνοεί τις εξελίξεις είτε τις αξιολογεί απομακρυσμένες από τα πραγματικά συμφέροντα των πολιτών και του δημόσιου συμφέροντος. Να απαλλαγεί από την κατάσταση του «απλού παρατηρητή» των γεγονότων, που αποσυνθέτουν ολόκληρες λειτουργίες της κοινωνίας και εντέλει την ίδια την κοινωνία. Να απαλλαγεί από την κατάσταση του απλού διαχειριστή που συναλλάσσεται με τις ατομικές προσδοκίες και τα αιτήματα των πολιτών, με σκοπό την πολιτική αναπαραγωγή του σε βάρος των συλλογικών επιδιώξεων και στόχων.

Η προνομιούχος αντίληψη επιβάλλει αλλαγές στους μέχρι σήμερα αποδεκτούς κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού, πρώτα σ’ αυτό καθαυτό το πολιτικό σύστημα και κατ’ επέκταση σε όλο το πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων. Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα της επόμενης δεκαετίας είναι υποχρεωτικό να πετύχει. Και για να γίνει τούτο, δύο είναι οι απαραίτητες και αναγκαίες συνθήκες:

Πρώτον, μέσα από ένα συγκροτημένο πρόγραμμα μέτρων, να σπάσουν ένας προς έναν όλοι οι κρίκοι της αλυσίδας εκείνων των πολιτικών παραθεσμών που καθηλώνουν την πολιτική λειτουργία της χώρας σε μια ιδιότυπη αδράνεια.

Δεύτερον, μέσα από μια συνολική πολιτική μεταρρυθμίσεων, από ένα μεταρρυθμιστικό σοκ, να σπάσουν και οι κρίκοι της πολιτικής υποταγής στα επιμέρους συμφέροντα και προνόμια.

Κυρίες και Κύριοι

Το βιβλίο αυτό θα είχε πολύ μικρή αξία, ίσως και καμία, αν οι παραπάνω διαπιστώσεις, οι οποίες γίνονται από έναν άνθρωπο που έχει τουλάχιστον αντικειμενική ευθύνη αφού είναι και ο ίδιος συστημικός παραγωγός του προβλήματος, δεν συνοδεύονταν από την παράλληλη διαπίστωση του John Saul ότι «είναι άξια καταφρόνησης κάθε νέα πρόταση που δεν στηρίζεται στην αυτογνωσία».

Αυτή η αυτογνωσία με οδηγεί στη διαπίστωση ότι η πλειοψηφία της πολιτικής ελίτ της χώρας έχει υιοθετήσει παρωχημένες ιδέες και έχει ενθαρρύνει τη μετριοκρατία και τον κομματισμό. Ανέχθηκε, αν δεν υποδαύλισε, αντιθεσμικές συμπεριφορές. Λησμόνησε και περιφρόνησε όσα διακήρυξε και όσους είχε καταπείσει. Έγινε έρμαιο των δυνάμεων της καθήλωσης και της καθυστέρησης. Η σημερινή πορεία της χώρας θα ήταν πιθανόν διαφορετική, αν δεν είχε απαρνηθεί ακόμη και τη γεμάτη μεταπτώσεις και αντιφάσεις ιστορία της.

Δυστυχώς, ο κανόνας στην πολιτική σήμερα είναι η υιοθέτηση – με ενθουσιώδη μάλιστα ελαφρότητα – των υποδείξεων των «τεχνικών» της πολιτικής και της επικοινωνίας. Η γνήσια πολιτική, όμως, δεν είναι ούτε τεχνική ούτε ειδύλλιο. Δεν μπορεί να κυριαρχείται μόνο από τις ψυχρές αφαιρέσεις των σκοπιμοτήτων. Δεν μπορεί να καθορίζεται από διάφορους ειδικούς, κατέχοντες την «συμπυκνωμένη άγνοια», εν ονόματι και για λογαριασμό φιλοδοξιών και συμφερόντων. Η προσφέρουσα πολιτική είναι εκείνη που εκφράζεται με γνήσιο συναισθηματικό κριτήριο, είναι γεμάτη από ευθύνη μόνο για τη χώρα και το δημόσιο συμφέρον, λειτουργεί με ορθολογισμό και χαρακτηρίζεται από ευστάθεια στις αποφάσεις και τους στόχους.

Κυρίες και Κύριοι,

Με την ευκαιρία της παρουσίας μου σήμερα στη Λάρισα θέλω να επαναλάβω με συντομία τις σταθερές απόψεις μου πάνω στην παρούσα πολιτική συγκυρία.

 Η λύση του σημερινού πολιτικού αδιεξόδου δεν μπορεί να προέλθει ούτε μέσα από τεχνικές συγκολλήσεις ετερόκλητων ιδεολογικών και πολιτικών στοιχείων, ούτε με προεκλογικές ή μετεκλογικές συνεργασίες και συμπράξεις νομής της εξουσίας, αλλά ούτε με πολιτικές επιλογές κάθε μορφής που θα οδηγήσουν σε καταστάσεις ακυβερνησίας και θα ρημάξουν τη χώρα.

Η ανάταξη της χώρας μπορεί να προέρθει από την πολιτισμική, ιδεολογική και πολιτική μήτρα της δημοκρατικής παράταξης.

Η περίοδος απαιτεί συμπαγείς πολιτικές αποφάσεις.

Το ΠΑΣΟΚ, ως ιστορική συνέχεια και φυσικός εκφραστής της δημοκρατικής και προοδευτικής παράταξης της πατρίδας μας, έχει ταυτιστεί με τις αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις που εγκαθίδρυσαν την κοινωνική δικαιοσύνη, θωράκισαν τη χώρα και την οδήγησαν στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Και τώρα οφείλει να εκφράσει όσο γίνεται πιο δυνατά και καθαρά το αίτημα για την επανεκίνηση και την ολοκλήρωση του εκσυγχρονισμού και της αναθέσμισης της χώρας.

Κυρίες και Κύριοι,

Τελειώνοντας, θέλω να σας πω ότι το βιβλίο αυτό περιέχει – κατά την προσωπική μου αντίληψη – τις κρίσιμες επιλογές της χώρας για την επόμενη δεκαετία. Σήμερα, εδώ, μίλησα για κάποιες από αυτές. Σίγουρα δεν είναι εύκολες, αλλά δεν έγραψα το βιβλίο αυτό για να κάνω κήρυγμα ευκολίας.

Η γενιά της μεταπολίτευσης παρέλαβε έναν τόπο με ανοιχτές και μεγάλες προοπτικές. Η σημερινή γενιά έχει υποχρέωση να προχωρήσει σε στέρεες πραγματικότητες.

Βέβαια, είναι γεγονός ότι βιώνουμε καιρούς δύσκολους και δύσβατους. Υπάρχει παντού μια γενική και γενικευμένη σύγχυση. Άλλοι προβλέπουν ότι ζυγώνει πνευματικός λιμός, άλλοι παραπονιούνται για ασύμμετρη ανάπτυξη της τεχνικής και της ηθικής. Υπάρχουν αυτοί που μιλούν για κάμψη της δημοκρατικής αρετής, εκείνοι που ασφυκτιούν από τον καλωδιακό στραγγαλισμό και άλλοι που θρηνούν για το μεγάλο ιδεολογικό κραχ.

Όλα αυτά μπορεί να έχουν μια δόση αλήθειας. Να αποτελούν ένα κομμάτι της ζωής και της κοινωνίας μας! Ωστόσο, ο κίνδυνος βρίσκεται στη διόγκωση και στην υπερβολή. Βρίσκεται στη μονόπλευρη και μονοσήμαντη οπτική και συχνά γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και καπηλείας από εκείνους που επιδίδονται στη χημική επεξεργασία της πληροφόρησης, από άλλους που αρέσκονται σε λαϊκίστικες θωπείες, ή από κάποιους τρίτους που επινοούν «νέες μορφές δυστυχίας».

Όλοι μας αισθανόμαστε το αποπνικτικό νέφος της παρακμής να μας περιβάλλει, να μας απειλεί. Όλοι αισθανόμαστε το βύθισμα στη λιπαρή νάρκη του χυδαίου καταναλωτισμού.

Πώς όμως να αγνοήσουμε και τις νησίδες της αρετής, τους θύλακες της αντίστασης που υπάρχουν στον λαό μας και δεν τους έχει εξαφανίσει η τρομοκρατία του παραπλανητικού λαϊκισμού και της δημοκοπίας; Των παραθεσμών, της μαύρης οικονομίας και ο πολιτισμός των νεόπλουτων; Σε αυτές τις νησίδες της αρετής που υπάρχουν σ’ όλη τη χώρα εκτρέφεται η ελπίδα. Και εκεί κυοφορείται το μέλλον.

Πιστεύω ότι δεν θα υποπέσω στο ολίσθημα της υπερβολής, αν ισχυρισθώ ότι σήμερα διαμορφώνεται μια νέα γενιά ανθρώπων σε ολόκληρο το πολιτικοκοινωνικό φάσμα, στο χώρο τον εργασιακό και στο χώρο τον επιχειρηματικό και τον επιστημονικό, που μπορούν να στοχάζονται και να κρίνουν ορθά, να δρουν και να πράττουν με ευθυκρισία και ευθυγνωμία και ακόμη να οραματίζονται ελεύθερα.

Η επικράτηση όμως του φόβου και όχι της προσδοκίας για το αύριο υποσκάπτουν την αυτοπεποίθηση της νέας γενιάς και της χώρας. Ο κίνδυνος μιας νέας αστάθειας δεν μπορεί να είναι το μέλλον τους.

Η μορφή του μέλλοντος εξαρτάται από το πλέγμα των νέων θεσμών που θα οικοδομήσουμε μέσα σ’ ένα καινούργιο πλαίσιο αλλαγών και εξελίξεων. Η Ελλάδα οφείλει να σφυρηλατήσει την ταυτότητά της και να προσδιορίσει τα συμφέροντά της, αφενός σε σχέση με τις ενδογενείς εξελίξεις στην Ευρώπη, αφετέρου μέσα από τις διαμορφώσεις του άνισου διεθνούς ανταγωνισμού.

Μια νέα δύναμη αλλαγής είναι επιτακτικό να διαπεράσει τους πολιτικούς θεσμούς και τις επικρατούσες πεποιθήσεις. Να ανοίξει το συντομότερο ένας βιώσιμος μεταρρυθμιστικός δρόμος.

Η ελληνική κοινωνία πρέπει να μην υποκύψει στην ιδεολογική τρομοκρατία που ασκούν καθημερινά οι δημοκόποι διαδηλωτές της ακινησίας της.

Ο ελληνισμός πρέπει να παύσει να εξελίσσεται ως το ανάπηρο καθυστέρημα της Ευρώπης.

Αν και οι αντιλήψεις που δυστυχώς κυριαρχούν σήμερα καθηλώνουν τη χώρα, ωστόσο το πνεύμα του εκσυγχρονισμού δεν χάθηκε. Θα επανακάμψει σύντομα ως ανάγκη ζωτική. Το μέλλον της Ελλάδας είναι η μετεξέλιξή της σε μια σύγχρονη χώρα και ήδη ένα νέο, αμορφοποίητο όμως ακόμη, αίτημα διατρέχει την ελληνική κοινωνία. Είναι αυτό που στον πυρήνα του επιζητά να εξαφανίσει οριστικά το ιστορικό έλλειμμα της χώρας σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Υπάρχει βοή και απαίτηση να γεννηθούν καινούργια πράγματα στη χώρα.

Εγώ πάντως είμαι αισιόδοξος. Ελπίζω ότι η βαθιά οικονομική και θεσμική κρίση που βιώνουμε θα μας οδηγήσει σε μία νέα αφύπνιση θα αποτελέσει μία νέα ευκαιρία για τον τόπο.

Αν, όπως λέγεται, το όνειρο είναι το τελευταίο προπύργιο της ατομικής ελευθερίας, τότε η πραγματοποίηση του ονείρου είναι ο θρίαμβος της ελευθερίας. Και ο πολιτικός ρεαλισμός της επόμενης δεκαετίας είναι να δώσει σάρκα και οστά στο όνειρο του λαού μας.

Ευχαριστώ.