(16 Οκτωβρίου 2000)

Θεωρείται ένας από τους αποτελεσματικότερους και πιο σοβαρούς υπουργούς της κυβέρνησης. Μάλιστα, μετά το περίφημο σχόλιο του κ. Μητσοτάκη, θα μπορούσε κανείς να πει της όποιας κυβέρνησης! Όμως, ο τομέας της Υγείας είναι και από τους πλέον «νοσηρούς» και από τους πιο απαιτητικούς, καθώς αφορά κυριολεκτικά στο σύνολο των πολιτών.

Η μεταρρύθμιση που ήδη ξεκίνησε θα δώσει πολλές απαντήσεις, μία έκτων οποίων θα τον αφορά προσωπικά. Αν δηλαδή αυτός ο χαμηλών τόνων πολιτικός θα πετύχει στο στόχο του την ώρα που - μη γελιόμαστε - η συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων του ερίζει για το πάπλωμα.

Ο ίδιος πάντως με ήρεμο τρόπο προειδοποιεί ότι οι καιροί άλλαξαν και πως η κοινωνία θα εκβάλει πολιτικούς ή ακόμη και κόμματα που δεν θα προσαρμοστούν.

- Στις αρχές της εβδομάδας δημοσιοποιήθηκαν τα χρέη των νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τους, που ανέρχονται στα 230 δισεκατομμύρια. Είναι μια εικόνα έντονα ανησυχητική, διότι έρχεται δυόμισι χρόνια περίπου από την τελευταία ρύθμιση των χρεών, που ήταν 180 δισεκατομμύρια. Ποια περιθώρια έχετε να εξυγιάνετε πραγματικά το χώρο της Υγείας;

«Τα νοσοκομεία είναι μονάδες οι οποίες έχουν έσοδα και έξοδα. Τα έσοδα τους είναι κατά βάση τα νοσήλια τα οποία πληρώνουν οι ασφαλισμένοι, οι ασφαλιστικοί φορείς και το Δημόσιο.

Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των οφειλομένων προκύπτει λόγω του ότι διάφοροι ασφαλιστικοί φορείς και το Δημόσιο δεν καταβάλλουν εγκαίρως και εμπροθέσμως προς τα νοσοκομεία τις δικές τους οφειλές.

Μ' αυτό τον τρόπο τα νοσοκομεία δεν μπορούν να κάνουν ταμειακό προγραμματισμό, ταυτόχρονα δε η δαπάνη που καταβάλλουν για την προμήθεια είτε φαρμακευτικών ειδών είτε αναλώσιμου υλικού, είναι πολύ μεγαλύτερη τελικά απ' αυτή που θα κατέβαλλαν αν υπήρχε η δυνατότητα εμπρόθεσμης πληρωμής.

Ασκείται από πλευράς υπουργείου Υγείας ιδιαίτερη πίεση και προς τους ασφαλιστικούς φορείς, αλλά βρισκόμαστε και σε στενή συνεννόηση με το υπουργείο Οικονομικών.

Όμως, ένα μέρος από τις δαπάνες μπορεί ν' αποτελέσει αντικείμενο εξορθολογισμού. Δηλαδή να περιοριστεί η σπατάλη η οποία γίνεται στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας. Προβλέπεται εισαγωγή νέων λειτουργικών συστημάτων ελέγχου διαδικασιών προμηθειών και μια σειρά άλλων δράσεων».

«Πράγματι, είναι και θέμα management, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει στα νοσοκομεία.

Όταν ξεκινάμε από προϋπολογισμό 5 δις το λιγότερο και μέχρι 45 δια. το μεγαλύτερο, δεν επαφίεται η διοίκηση, όσο καλοπροαίρετη και ικανή να είναι, σε ερασιτεχνικές διοικήσεις.

Γι' αυτό πάλι κεντρικό στοιχείο της μεταρρύθμισης είναι να εισαχθούν σύγχρονα συστήματα management και ειδικευμένοι επαγγελματίες. Αυτά που προτείνουμε έχουν να κάνουν με τους κλειστούς προϋπολογισμούς ανά κλινική. Είναι ζήτημα ποιοτικού ελέγχου, ο οποίος είναι εντελώς ανύπαρκτος.

Βεβαίως, δεν είμαι απόλυτα βέβαιος αν πράγματι επτά στις δέκα είναι περιττές. Δεν μπορεί ν' αποτιμηθεί και να εκτιμηθεί, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν και δεν μπορούν να υπάρχουν, όπως λειτουργούν σήμερα τα νοσοκομεία μας, ακριβή στοιχεία.

Πάντως, είναι αλήθεια ότι μεγάλος αριθμός εξετάσεων είναι πράγματι περιττός. Υπάρχει όμως μια αυθαιρεσία, μια κατάχρηση εξετάσεων και στην εξωνοσοκομειακή φροντίδα».

«Θα συμφωνήσω απολύτως μαζί σας. Έχουμε στη χώρα μας μια πρωτοφανή επέλαση του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος πράγματι εκμεταλλεύεται τα κενά τα οποία υπάρχουν στη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του σημερινού δημοσίου Συστήματος Υγείας.

Όμως, πρέπει να ξέρετε ότι και ο ιδιωτικός τομέας δεν επιβιώνει από ιδιωτικά χρήματα αλλά κυρίως από δημόσιους πόρους κι αυτό μας οδηγεί σ' ένα μεγαλύτερο οφειλόμενο χρέος.

Για να σταματήσει η επέλαση και να έχουμε ένα πραγματικό - το τονίζω – Σύστημα Υγείας, επιβάλλεται να κάνουμε αλλαγές που θα ισχυροποιήσουν το σημερινό δημόσιο Σύστημα Υγείας».

«Δεν σας λέω το αντίθετο, οφείλω όμως να σας επισημάνω ότι υπάρχουν πολλές φορές λάθος εκτιμήσεις.

Και στ’ άλλα δημόσια συστήματα, φέρ' ειπείν ακόμα και στην Αγγλία, υπάρχουν λίστες αναμονής. Μάλιστα, ανακοίνωσε ο κ. Μπλερ μια πολύ μεγάλη μεταρρύθμιση πρόσφατα. Γενικά πρέπει τα δημόσια νοσοκομεία να γίνουν φιλικά για να επανέλθει ο μέσος Έλληνας πολίτης. Να αισθάνεται τη θαλπωρή και όχι μόνο τη φροντίδα, να μην αντιμετωπίζεται, όπως συχνά γίνεται, ως ξένο σώμα».

«Όχι, δεν είναι μόνο επιλογή πολιτική. Είναι και βαθύτατα κοινωνική επιλογή. Η Υγεία δεν μπορεί να είναι εμπορεύσιμο αγαθό.

Είναι βαθύτατα κοινωνικό αγαθό και κοινωνίες όπως είναι οι δικές μας, οι οποίες βασίζονται πάνω σε ορισμένες βασικές ανθρωπιστικές παραδοχές, δεν μπορούν σε καμία περίπτωση για ιδεολογικούς, κοινωνικούς και λιγότερο πολιτικούς λίγους να δεηθούν εμπορευματοποίηση της Υγείας».

«Καταρχήν, αυτή τη μεταρρύθμιση την επιβάλλει ο ίδιος ο λαός. γιατί θέλει ένα Σύστημα Υγείας δημόσιο που να τον εξυπηρετεί και όχι να τον απωθεί.

Έχω πει κατ' επανάληψη και το λέω και τώρα ότι υπάρχει ένα βουβό κοινωνικό κίνημα που απαιτεί αλλαγές και στο υγειονομικό μας σύστημα. Ναι είναι επόμενο να υπάρχουν κάποιες αντιδράσεις και φυσικά βρίσκονται χίλιοι δυο τρόποι να εκφράζουν την αντίθεση τους όσοι διαφωνούν».

«Δεν υπάρχουν ενιαίες συμπεριφορές. Υπάρχουν γιατροί οι οποίοι θέλουν να ζουν σ' ένα νοσοκομείο το οποίο εκτός από τη διεκπεραίωση να λειτουργεί σαν ναός της Ιατρικής. Υπάρχουν άλλοι οι οποίοι λένε: άσ' τα πράγματα να μείνουν όπως είναι. Όμως μπορεί να διαπιστώσει κανείς και από τις προτάσεις που κατακλύζουν το υπουργείο ότι υπάρχει μεγάλη στήριξη».

«Μα αυτό συμβαίνει σχεδόν σ' όλες τις χώρες του κόσμου. Σήμερα στην Ελλάδα έχουμε κάτι το αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία.

Οι ασφαλιστικοί φορείς Υγείας είναι και παραγωγοί υπηρεσιών Υγείας.

Ο ασφαλιστικός φορέας, π.χ. το ΙΚΑ, έχει δικά του νοσοκομεία, έχει δικά του πολυϊατρεία σ' όλη την Ελλάδα, ένα δικό του σύστημα με δέκα χιλιάδες περίπου γιατρούς οι οποίοι σήμερα δεν είναι ενταγμένοι στο δημόσιο Σύστημα Υγείας. Όλο αυτό το πλέγμα οδηγεί στο να έχουμε μια πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας που δεν είναι ενιαία. Υπάρχει ένας απίθανος κατακερματισμός ο οποίος οδηγεί και σε υποβαθμισμένη παροχή υπηρεσιών υγείας στο πρωτοβάθμιο επίπεδο».

«Οι πόροι υπάρχουν και διατίθενται, δεν αναζητούμε πόρους. Υπάρχουν οι πόροι των κλάδων Υγείας των ασφαλιστικών φορέων, έστω κι αν είναι ελλειμματικοί, και το κράτος θα συνεχίσει να καλύπτει αυτά τα μεγάλα ελλείμματα και κενά.

Το πρόβλημα είναι πώς αυτά τα διαχειρίζεσαι μ' έναν αποτελεσματικό τρόπο, έτσι ώστε να πηγαίνουν στους αποδέκτες και όχι να διαχέονται δεξιά και αριστερά και να οικοδομούνται διάφορα πλέγματα αδιαφάνειας. Βεβαίως θα απαιτηθούν ίσως, και αυτό θα το δούμε στην πορεία, χρηματοδοτήσεις για ειδικές πολιτικές Υγείας, ειδικότερα στο πεδίο της πρόληψης.

Στην Ελλάδα έχουμε μια νοσοκομειακοκεντρική αντίληψη του Συστήματος Υγείας. Όμως η μάχη γίνεται πρώτα στο πρωτοβάθμιο επίπεδο και στο επίπεδο της πρόληψης και μετά στο δευτεροβάθμιο.

Να επανέλθω όμως στους πόρους και να σας πω ότι υπάρχουν και οι επενδύσεις. Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, το οποίο τώρα το συγκροτούμε, για να εξασφαλίσουμε στο Σύστημα Υγείας και τον απαραίτητο σύγχρονο εξοπλισμό, αλλά και τα σύγχρονα κτίρια για να ξεφύγουμε από τη σημερινή μιζέρια».

«Αυτό αφορά στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, Αθήνα και Θεσσαλονίκη, και δυστυχώς είναι αλήθεια. Στην υπόλοιπη Ελλάδα πάντως έχουν χτιστεί σύγχρονα νοσοκομεία, τα οποία είναι ίσως πολύ πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο».

«Αυτή η επίπονη, βασανιστική και δύσκολη διαδικασία της μεταρρύθμισης δεν μπορεί να έχει άμεσα ορατά αποτελέσματα. Στη διάρκεια της εξαετίας η μεταρρύθμιση και θα εφαρμόζεται σταδιακά και θα αξιολογείται όσον αφορά στο αποτέλεσμα της.

Μέχρι το 2001 θα ξεκινήσουμε με τις νέες δομές της μεταρρύθμισης όσον αφορά στον φέροντα οργανισμό και σιγά-σιγά θα προχωρήσουμε στις ουσιαστικές αλλαγές οι οποίες ολοκληρωτικά θα εξελιχθούν σε μια εξαετία. Ταυτόχρονα όμως η μετάπτωση euro το σημερινό καθεστώς στο καινούργιο θα γίνει "εν πτήσει" και πρέπει να δώσουμε απάντηση σε κάποια άμεσα ζητήματα. Έχουμε και ένα mini soft πρόγραμμα βελτίωσης της σημερινής κατάστασης, το οποίο το παρακολουθούμε.

Δώσαμε τα πρώτα μέτρα το Σεπτέμβρη, δώδεκα σημεία προς τις διοικήσεις των νοσοκομείων, και περιμένουμε να αξιολογήσουμε στο τέλος αυτού του μήνα από τα δελτία βελτίωσης, να μας απαντήσουν σε ποιο βαθμό έχουν ανταποκριθεί στα μέτρα αυτά τι δυσκολίες βρήκαν».

«Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να κυβερνάει πολλά χρόνια, αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι υπάρχει η χώρα και υπάρχουν πάνω απ' όλα οι ανάγκες των πολιτών.

Το ότι μπήκαμε στην ΟΝΕ δεν ήταν το τέλος. θα το νιώθετε και εσείς ότι το επίπεδο αναγκών σήμερα του Έλληνα πολίτη και των απαιτήσεων -τονίζω τη φράση - για να ικανοποιηθούν αυτές οι ανάγκες είναι διαφορετικό όσον αφορά στην ένταση του απ' ό,τι ήταν τις προηγούμενες δεκαετίες».

«Αυτό για το οποίο προσωπικά εκφράζω την ανησυχία μου είναι ότι δεν συνειδητοποιούμε την κατάσταση που σας περιέγραψα. Δίνουμε πολλές φορές την εντύπωση ότι ξανακυλάμε πάλι σε λογικές, νοοτροπίες και συμπεριφορές της δεκαετίας του '80 ή του '70 ή ακόμα και παραπέρα.

Η χώρα πρέπει να προχωρήσει μπροστά και θα πρέπει να διαλέξουμε ή ρεντιγκότα ή φουστανέλα».

«Εγώ δεν θα είχα αντίρρηση ή το ένα ή το άλλο, αρκεί βεβαίως αν είναι φουστανέλα να είναι πλυμένη και σιδερωμένη! Αλλά για να σοβαρευτούμε: Το ΠΑΣΟΚ είναι ένα κόμμα με ανεξάντλητες εσωτερικές δυνάμεις.

Μπορεί τώρα να περνάει μια πρόσκαιρη κρίση, νομίζω όμως ότι οι πιέσεις της ίδιας της κοινωνίας θα μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε γρήγορα ότι οι υποχρεώσεις μας απέναντι στη χώρα είναι πάρα πολύ μεγάλες».

«Δεν νομίζω ότι κριτήριο μπορεί να είναι ο κ. Κακλαμάνης Είναι ας πούμε εξαίρεση, δεδομένου ότι κομίζει και συνειδητοποιημένες αντιλήψεις από τη θητεία του στην Ε.Ε. Πράγματι σε πολλά σημεία ο κ. Κακλαμάνης έχει ένα ρεαλισμό στην προσέγγιση και μια άλλη αντίληψη όσον αφορά και στην πορεία της χώρας, αλλά και πώς πραγματικά πρέπει να οργανωθεί και να λειτουργήσει περισσότερο ένα δημόσιο Σύστημα Υγείας ή ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας στη χώρα μας. Γι' αυτό δεν μπορώ να συναγάγω από τη δική του πολιτική παρουσία γενικά συμπεράσματα για τον τρόπο συνεννόησης του συστήματος».

«Συμφωνώ απόλυτος και ξέρετε γιατί είμαι αισιόδοξος ότι θα γίνει και πολύ σύντομα; Όχι γιατί θ' αλλάξει η ψυχολογία όσων σήμερα υπηρετούμε στο πολιτικό σύστημα, αλλά γιατί οι ανάγκες της χώρας αυτή την ώρα και η εσωτερική πίεση η οποία υπάρχει θα αναγκάσουν εμάς τους πολιτικούς αλλά και όλους όσους ασκούν ή εμπλέκονται στο σύστημα εξουσίας να συλλειτουργήσουμε σαν μια σύγχρονη ευρωπαϊκή Δημοκρατία».

«Πιστεύω ότι τέλειωσαν τα ψέματα. Διαφορετικά, σήμερα αν δεν προσαρμοστούμε πάρα πολύ εύκολα, όχι μόνο πολιτικούς αλλά και πολιτικούς σχηματισμούς μπορεί να εκβάλλει από το πολιτικό σύστημα η ίδια η κοινωνία και οι ανάγκες της. Η εποχή των δογματισμοί και των ιδεοληψιών έχει τελειώσει, όχι όμως η εποχή της ιδεολογίας».