ΑΡΘΡΟ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “Ο ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ”

ΚΥΡΙΑΚΗ 22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2009

“Το ΕΣΥ και η έλλειψη συνέχειας στην πολιτική υγείας”

Η συγκρότηση του κοινωνικού κράτους στην Ελλάδα είχε διαφορετική εξέλιξη από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη, κυρίως λόγω των διαφορών σε κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και εν γένει πολιτισμικό επίπεδο. Η ελληνική ιδιαιτερότητα συμπεριλαμβάνει τις συγχύσεις και τις ιδεοληψίες αλλά - το χειρότερο - τις πραγματικότητες που κυριαρχούν ακόμη και σήμερα γύρω από την έννοια, το περιεχόμενο και τη μορφή του κοινωνικού κράτους.

Ένας μεγάλος Βρετανός πολιτικός, ο Μάικλ Φουτ, είπε πριν από 35 χρόνια ότι «τα συστήματα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης αποτελούν τα μεγαλύτερα επιτεύγματα και μαζί τις σημαντικότερες κατακτήσεις της ανθρωπότητας στην μακρόχρονη ιστορική της διαδρομή».

Στα 25 περίπου χρόνια της ζωής του, το ΕΣΥ ακολούθησε μια θετική πορεία, με αδιάψευστους μάρτυρες την ανάπτυξη υποδομών και στελεχιακού δυναμικού, τα ιατρικά επιτεύγματα και τους δείκτες υγείας. Δεν υπάρχει όμως διαδρομή χωρίς προβλήματα.

Το 2000 ξεκίνησε στο υπουργείο Υγείας μια μεταρρύθμιση βασισμένη σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο και με σκοπό να μεταμορφώσει το ΕΣΥ σε ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό σύστημα υγείας.

Η κατάσταση στην οποία βρισκόταν τότε το ΕΣΥ κάθε άλλο παρά υγιής μπορεί να χαρακτηριστεί. Οι μονάδες υγείας βασανίζονταν από τη γραφειοκρατία, τη δυσκαμψία, την απουσία διοίκησης. Δεν αντιστοιχούσε το δημοσιονομικό μας σύστημα, οι μονάδες και το προσωπικό στις πραγματικές ανάγκες σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ήμασταν η χώρα με το λιγότερο νοσηλευτικό προσωπικό, με ανύπαρκτη μετεκπαίδευση και χωρίς κανένα σύστημα αξιολόγησης των γιατρών. Αλλά και με το πιο ερασιτεχνικό και συγκεντρωτικό σύστημα.

Στον τομέα της Διοίκησης και του Μάνατζμεντ βρισκόμασταν ακόμη στην «εποχή των σπηλαίων Ρίχνοντας το βάρος των προσπαθειών στην ποσοτική μεγέθυνση του υγειονομικού μας συστήματος, φτιάξαμε ένα μεγάλο μεν αλλά «συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό σύστημα – τέρας», που ταλαιπωρούσε τους πολίτες.

Η μεταρρυθμιστική πολιτική της περιόδου 2000 - 2002 ήταν μια ειλικρινής υπεράσπιση του ΕΣΥ και των επιτευγμάτων του, αφού σκοπός της ήταν να το ανανεώσει και να εξασφαλίσει τη συνέχιση της επιβίωσής του και την εκπλήρωση της αποστολής του, ώστε να ανακτήσει την εμπιστοσύνη και την αποδοχή των πολιτών.

Το μεταρρυθμιστικό εκείνο εγχείρημα υλοποιήθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό με συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής και παρεμβάσεις, προκάλεσε όμως τη μήνιν και ένα κύμα φανερών αλλά κυρίως υπόγειων συντεχνιακών αντιδράσεων και υπονομεύσεων. Το αποτέλεσμα ήταν τα συστήματα αντίδρασης να αποδειχθούν πιο ανθεκτικά από τον βολονταρισμό των μεταρρυθμιστών.

Οι πολιτικές που προωθήθηκαν την περίοδο 2000-2002 δεν ήταν αυτοσκοπός. Ήταν εργαλεία για την επίτευξη των πρωταρχικών στόχων του συστήματος υγείας.

Οι νομοθετικές κατακτήσεις των τελευταίων ετών σήμερα ανατρέπονται. Οι παρεμβάσεις που ακολούθησαν απορύθμισαν περαιτέρω το σύστημα και ανέδειξαν τα προβλήματα που απορρέουν από την έλλειψη συνέχειας στην πολιτική υγείας.

Η ικανοποίηση των ασθενών είναι εξαιρετικά χαμηλή. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι η Ελλάδα κατρακύλησε πέντε θέσεις στην Ευρωπαϊκή κατάταξη των υπηρεσιών υγείας και ειδικότερα βρίσκεται στην 22^η θέση - σε σύνολο 29 Ευρωπαϊκών χωρών - ως προς τη φιλικότητα των υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού πίνακα κατάταξης Καταναλωτών Υπηρεσιών Υγείας (EHCI).

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας μας έχει ζωή ένα τέταρτο του αιώνα. Αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινωνική αλλαγή της μεταπολίτευσης. Η υποχώρηση που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια στο χώρο του δημόσιου συστήματος υγείας, έχει επαναφέρει ως πρωταρχικό και ίσως μοναδικό αίτημα την ισότιμη υγειονομική κάλυψη όλων των πολιτών.

Το πνεύμα του μεταρρυθμιστικού προγράμματος της εποχής εκείνης (2000-2002) παραμένει και σήμερα ζωντανό. Και όπως είπε ο Βίκτωρ Ουγκώ, «τίποτε δεν είναι πιο δυνατό από μια ιδέα που έχει ωριμάσει».

Είναι αποδεδειγμένο ότι η δυναμική δομή του Ελληνικού Συστήματος Υγείας αλλάζει συνεχώς. Αυτό που θα πρέπει να γίνει στόχος όλων όσων χαράσσουν πολιτική υγείας στη χώρα μας είναι η υλοποίηση των εννοιών της αποδοτικότητας, της ισότητας, της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον που σέβεται την προσωπικότητα και τα κοινωνικά δικαιώματα του ασθενή.

Και θα κλείσω αισιόδοξα, παραφράζοντας μια φράση του Jean Monnet: «Τίποτε δεν είναι πιο επικίνδυνο από το να θεωρούμε τις δυσκολίες ως αποτυχίες, γι’ αυτό η προσπάθεια δεν σταματά ποτέ.»