ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΤΑΣΟ ΠΑΠΠΑ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ”

ΚΥΡΙΑΚΗ 16 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2008

“Ο λαϊκισμός μαστουρώνει τη χώρα”

“Πολλές φορές δίνουμε την εντύπωση μιας μαστουρωμένης χώρας που ζει με την ψευδαίσθηση ότι τίποτα δεν θα διαταράξει την ασάλευτη ζωή μας”. Ο πρώην υπουργός, Αλέκος Παπαδόπουλος, καταγγέλλει τους εκπρόσωπους του εγχώριου λαϊκισμού τους οποίους δεν βλέπει μόνο στη Ν.Δ.: “Αισθάνομαι σαν τροτσκιστής στην Ακροναυπλία”, δηλώνει, παραπέμποντας στους πολιτικούς κρατούμενους που είχαν φυλακιστεί από τους αντιπάλους, αλλά ταυτόχρονα έμεναν απομονωμένοι και μέσα στην φυλακή από τους κομμουνιστές συγκρατούμενους.

Το κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ προβλέπει “αισθητή επιβάρυνση της οικονομικής δραστηριότητας, έξαρση της ανεργίας και συμπίεση των εισοδημάτων”.

Τονίζει, μάλιστα, ότι και οι εκτιμήσεις του επίτροπου Αλμούνια για την ελληνική οικονομία δεν είναι σωστές - κάνει λόγοο για “ζωτικό ψεύδος”. Γιατί διαφορετικά “θα όφειλε θεσμικά να ξαναβάλει τη χώρα σε επιτήρηση”.

Λέγεται από την Κυβέρνηση ότι η Ελλάδα και η ελληνική οικονομία πλήττεται λιγότερο από τη διεθνή οικονομική κρίση από ότι οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ισχύει αυτό; Αν όντως ισχύει που οφείλεται; Στην πολιτική της σημερινής Κυβέρνησης; Στις πολιτικές των προηγούμενων Κυβερνήσεων του Πασόκ η σε αντικειμενικούς λόγους που αφορούν διαχρονικά την ελληνική περίπτωση;

Είναι αξιοπερίεργο ότι, ακόμη και όταν πέφτει και το τελευταίο φύλλο συκής, οι εκπρόσωποι του εγχώριου λαϊκισμού συνεχίζουν να προσποιούνται ότι τίποτα σοβαρό δεν συμβαίνει και επιδίδονται με το γνωστό θράσος στην αγορά πολιτικού χρόνου, είτε μεταθέτοντας τις ευθύνες για την κρίση σε εξωγενείς παράγοντες είτε τις ευθύνες για την αντιμετώπιση της κρίσης στο μέλλον. Αυτό είναι ένα ύπουλο παιχνίδι σε βάρος της οικονομίας και εντέλει του ελληνικού λαού. Δεν τολμά κανείς να ομολογήσει την σκληρή αλήθεια ότι η κρίση έχει ήδη εισβάλλει στην Ελλάδα και ότι θα προκαλέσει κλιμακούμενες επώδυνες καταστάσεις τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια. Γιατί κανείς δεν τολμά μέχρι σήμερα να ασχοληθεί με τον πυρήνα του οικονομικού ζητήματος της χώρας. Πολλές φορές δίνουμε την εντύπωση μιας “μαστουρωμένης” χώρας που ζει την ψευδαίσθηση ότι τίποτα δεν θα διαταράξει την “ασάλευτη ζωή” μας.

Μας τρομάζετε. Τι ακριβώς θα συμβεί;

Αντίθετα από αυτό που διακηρύσσεται, η ελληνική οικονομία όχι μόνο δεν είναι θωρακισμένη για την αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε αυτήν και στις συνέπειές της. Πράγματι χρειάζεται πολύ μεγάλη φαντασία και υποκρισία για να ισχυριστεί κανείς ότι μία οικονομία με χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα, με το μεγαλύτερο έλλειμμα στις τρέχουσες συναλλαγές της με τον υπόλοιπο κόσμο, με το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα, με ένα υπέρογκο χρέος των πολιτών στις τράπεζες και με παραγωγική αποεπένδυση, είναι θωρακισμένη για να αντιμετωπίσει μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αυτό λοιπόν που προβλέπω ότι θα συμβεί από τους πρώτους μήνες του 2009 είναι μία αισθητή επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, αν όχι και μείωση του παραγόμενου προϊόντος, μία έξαρση της ανεργίας και μια κλιμακούμενη συμπίεση των εισοδημάτων. Απαιτείται κατά συνέπεια μία δεύτερη μεγάλη δόση φαντασίας και υποκρισίας για να ισχυριστεί κανείς ότι η οργανωμένη δημόσια παρέμβαση του ελληνικού κράτους  θα ανακαλύψει δήθεν κρυμμένους θησαυρούς δημόσιων πόρων και, παρά την μείωση των φορολογικών εσόδων και την αύξηση των ελλειμμάτων και του χρέους, θα καταφέρει να αυξήσει τις δημόσιες επενδύσεις και τις κοινωνικές παρεμβάσεις. Τώρα αναδύεται ανάγλυφα το οξύ δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας. Η εμφανής έλλειψη πόρων αναιρεί οποιαδήποτε δυνατότητα αποτελεσματικής παρέμβασης με δημοσιονομικά εργαλεία. Εξαιτίας δε αυτής της αδυναμίας, το κόστος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου διευρύνθηκε ήδη τις τελευταίες μέρες κατά μιάμιση ποσοστιαία μονάδα (1,5%) παραπέμποντας στην προ σύγκλισης εποχή.

Και που κολλάει σε όλα αυτά η κρίση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, τα μέτρα που παίρνει για την αντιμετώπισή της η Κυβέρνηση;

Οι ελληνικές τράπεζες είναι ταυτόχρονα και μέρος του προβλήματος αλλά και μέρος της αντιμετώπισής του. Η πραγματικότητα είναι ότι η συνεχής ανάπτυξη ή, καλύτερα, μεγέθυνση των τελευταίων ετών στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στο συνεχή και εν μέρει αλόγιστο δανεισμό των νοικοκυριών και του Δημοσίου για κατανάλωση και λιγότερο σε παραγωγικές επενδύσεις. Κανείς δεν γνωρίζει και ενδεχομένως ούτε και οι ίδιες οι τράπεζες ακόμη, το πραγματικό ύψος των επισφαλειών - σαβούρας που έχουν συσσωρεύσει στα χαρτοφυλάκιά τους καθώς και κατά πόσο υπό την πίεση του ανταγωνισμού, έχουν τηρήσει τους κανόνες διασποράς των κινδύνων κατά τη χορήγηση των δανείων. Επιπλέον, η διεθνής κρίση δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα τόσο ρευστότητας σε όλες τις τράπεζες όσο και αβεβαιότητας της επιχειρηματικής δραστηριότητας (πχ, ναυτιλία, τουρισμός, κατασκευές, επενδύσεις στα Βαλκάνια) που καθιστά προβληματική τη χρηματοδότηση ακόμα και των συνήθων δραστηριοτήτων τους.

Και πως μπορούν να γίνουν οι τράπεζες μέρος της λύσης του προβλήματος;

Οι τράπεζες είναι αναπόσπαστο μέρος του οικονομικού συστήματος. Παρά τα ημαρτημένα τους δεν συμφωνώ με την εύκολη στοχοποίησή τους ως εχθρών της κοινωνίας. Αυτό που πρέπει να αντιληφθούν είναι ότι θα πρέπει να αναλάβουν το μέρος της ευθύνης, δηλαδή του κόστους και της ζημιάς που τους αναλογεί. Τα κυβερνητικά μέτρα πολιτικής με βρίσκουν αντίθετο όχι γιατί συνιστούν μία παρέμβαση με δημόσιο χρήμα για τη σταθεροποίηση και διάσωση του τραπεζικού συστήματος, αλλά γιατί με τον οριζόντιο χαρακτήρα τους – επί δικαίων και αδίκων – ουσιαστικά αντιμετωπίζουν τις τράπεζες σαν ένα οιονεί καρτέλ και προτείνουν εναρμονισμένες πρακτικές και συνεννοήσεις μεταξύ τους, πράγμα που σημαίνει ότι στην καλύτερη περίπτωση θα επανέλθουμε στην προ της κρίσης κατάσταση και το κράτος θα έχει αναλάβει το κόστος της διατήρησης ενός στάτους κβο, με πολλές στρεβλώσεις. Αντίθετα το κράτος θα έπρεπε να αποτελέσει με όπλο το Δημόσιο χρήμα, τις στοχευμένες του παρεμβάσεις και τις νομοθετικές του ρυθμίσεις το δίχτυ ασφαλείας των καταθέσεων, αλλά και τον διαιτητή που επιμερίζει ποινές και ευθύνες και αφήνει τις τράπεζες να υποστούν τις συνέπειες των υπερβολών τους, προχωρώντας ακόμα και στην επιθετική εξαγορά τους για την εξυγίανσή τους.

Τα 28 δις, που υπόσχεται η Κυβέρνηση, δεν θα λύσουν το πρόβλημα;

Είμαι πολύ επιφυλακτικός για την αποτελεσματικότητα των εγγυήσεων του δημοσίου προς τις τράπεζες, αφού η διασφάλιση ρευστότητας, που είναι το μεγάλο τους πρόβλημα, θα γίνει με το ήδη υψηλό κόστος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου. Είναι αμφίβολο αν οι τράπεζες μπορούν αυτό το κόστος να το μετακυλήσουν στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά κάτω από τις παρούσες συνθήκες κρίσης.

Οι πρόσφατες δηλώσεις του κ. Αλμούνια παρόλα αυτά μιλάνε για ανάπτυξη 2,5% και δημοσιονομικό έλλειμμα 2,2% το 2009, ενώ για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες κάνει περισσότερο δυσοίωνες προβλέψεις.

Πρώτον, να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτά είναι στοιχεία που έδωσε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Υπουργείο Οικονομίας και τα υιοθέτησε ο κ.Αλμούνια. Να διευκρινίσω όμως ότι ο κ. Αλμούνια  ανακοινώνει προβλέψεις για την ελληνική οικονομία τα τελευταία 5 χρόνια, που όλες ανεξαιρέτως διαψεύστηκαν εκ των υστέρων, και ο ίδιος τις αναθεωρεί μετά από ελέγχους της Eurostat. Αυτή τη φορά όμως ίσως να ήταν πρόσκαιρα χρήσιμο το - στην κυριολεξία - ζωτικό του αυτό ψεύδος. Γιατί; Εάν αποδεχόταν τις πραγματικές προβλέψεις για αύξηση του ΑΕΠ σε υφεσιακά επίπεδα, πολύ κάτω του 2,5%, και το έλλειμμα πάνω από το 3%, όπως πραγματικά διαμορφώνεται με την κατάρρευση των εσόδων και την τεράστια απόκλιση των δαπανών το 2008, τότε θα όφειλε θεσμικά να ξαναβάλει τη χώρα στην επιτήρηση και να στερήσει από το ελληνικό κράτος κάθε δυνατότητα παρεμβάσεων για ανακούφιση κυρίως των ασθενέστερων τάξεων από τις συνέπειες της κρίσης, καθώς και για τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος. Να υπενθυμίσω απλώς ότι το 2007, με ανάπτυξη κοντά στο 4% του ΑΕΠ και χωρίς κανένα σημάδι ύφεσης ή παγκόσμιας αναταραχής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε έλλειμμα 3,5% για την Ελλάδα. Όλα αυτά φαντάζουν τεχνικά, κρύβουν όμως το σημερινό δράμα της ελληνικής οικονομίας και προεξοφλούν ότι η εποχή που η Ελλάδα οικοδομούσε ένα οικονομικό σύστημα πάνω στην κατανάλωση και το ψεύδος έχει τελειώσει.

Ποιο είναι το πολιτικό σας συμπέρασμα μετά από όλα αυτά;

Να αντιληφθούμε ότι τα επόμενα επώδυνα χρόνια απαιτείται πρώτα από όλα να κατακτήσουμε την αυτογνωσία της κατάστασής μας στον ύψιστο βαθμό. Μόνο με τη σε βάθος κατανόηση του προβλήματος και όχι με πολιτικούς στρουθοκαμηλισμούς θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε εκείνες τις ριζοσπαστικές πολιτικές που θα αντιμετωπίζουν τον πυρήνα του προβλήματος. Όλα τα άλλα απλώς θα βαθύνουν την κρίση. Η ιστορία έχει καταδείξει ότι σε περιόδους κρίσης οι λαοί γίνονται συνοδοιπόροι της κοινής προσπάθειας, όταν αντιλαμβάνονται ότι οι ηγεσίες τους γνωρίζουν το πρόβλημα, έχουν στρατηγική αντιμετώπισης και δεν τους εμπαίζουν με ψευδείς απεικονίσεις της πραγματικότητας και μικροπολιτικές θωπείες.

Ο Νίκος Καζαντζάκης λέει ότι η Ελλάδα σώζεται πάντα την τελευταία στιγμή με μικρά θαύματα. Μήπως θα τη σώσει και τώρα κάποιο θαύμα;

Ίσως να το λένε έτσι στην Κρήτη. Εμείς στην Ήπειρο λέμε ότι «το γομάρι από τη λάσπη το βγάζει ο νοικοκύρης…».

Στενάχωρα και εκτός κλίματος όλα αυτά που λέτε… Πόσοι συμφωνούν μαζί σας;

Νιώθω σαν τροτσκιστής στην Ακροναυπλία!