ΑΡΘΡΟ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ”

ΣΑΒΒΑΤΟ 05 ΙΟΥΛΙΟΥ 2008

“Τα Βαλκάνια εξελίσσονται - Η Αλβανία αλλάζει”

- Η νέα ζωτικότητα

Με την κατάργηση των μεγάλων πειθαρχιών, αναδείχθηκαν στην κυριολεξία νέες χώρες στην θέση των παλιών βαλκάνιων κουμουνιστικών καθεστώτων. Χώρες καθημαγμένες, που θύμιζαν την Ελλάδα του 1949, χωρίς θεσμικά οπλοστάσια προσαρμογής στον σύγχρονο κόσμο, με κατεστραμμένες γενιές, με ανάπηρες κρατικές δομές. Χώρες με μη οικονομία και με μη παρουσία στον κόσμο. Πολλοί πίστεψαν ότι η βαλκανική φωτιά που αιώνες σιγοβράζει και δημιουργεί αενάως γεγονότα εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια, είχε σχεδόν σβήσει. Σήμερα όμως διαπιστώνουμε ότι οι βαλκανικοί λαοί αναδύουν μια μοναδική ζωτικότητα, ένα δυνατό σφρίγος, μια στέρεα απόφαση. Όπως μου είπαν στην Αλβανία «επιδιώκουμε, η τωρινή γενιά των εικοσάρηδων να συναντήσει, μετά από 15 χρόνια, μια χώρα με σύγχρονες δομές και μέλλον στην ευρωπαϊκή διακυβέρνηση. Θέλουμε τους νέους Αλβανούς απαλλαγμένους από τα δικά μας ελλείμματα, την ιστορική μας καθυστέρηση και τα μεγάλα κενά αξιών που μας κληροδότησε η κατάρρευση του προηγούμενου καθεστώτος». Στην Βουλγαρία το είπαν κάπως αλλιώς, αλλά το ίδιο πράγμα εννοούσαν, «θέλουμε μια πατρίδα για τα παιδιά μας και όχι για να δικαιώσουμε τους πατεράδες μας».

- Περί Αλβανίας

Θέλω να προκαλέσω με τη διαπίστωση ότι η “inteligencia” της αλβανικής κοινωνίας είναι περισσότερο ευρωπαϊκή από ο,τι η ελληνική. Η ιστορία και η ανάλυση των συμπεριφορών, αυτό καταδεικνύει. Αυτή είναι και η κύρια δύναμη που κινητοποιεί τις σημερινές κοινωνικοπολιτικές και πολιτισμικές δυνάμεις της Αλβανίας. Με ατέλειες, με αντιφάσεις, με ιδιοτέλεια, με μαφίες, με διαφθορά, με πρωτόγονους εγωισμούς, αλλά η Αλβανία εξελίσσεται, διότι την διαπερνά μια συλλογική ελπίδα οικοδομημένη πάνω σε συγκεκριμένους στόχους για το μέλλον της. 

Ο στόχος για την ένταξη της Αλβανίας στην Ε.Ε. έχει ήδη συσπειρώσει τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας, που συμπορεύονται στην κατεύθυνση της εφαρμογής των αναγκαίων εκείνων δραστικών διαρθρωτικών αλλαγών στους νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, της κρατικής διοίκησης, της εκπαίδευσης, της ενέργειας και των υποδομών. Η πρόσφατη έκθεση της ευρωπαϊκής επιτροπής για την Αλβανία είναι αποκαλυπτική.

- Περί Οικονομίας

Η αλβανική οικονομία, μεταφρασμένη σε αριθμούς, παρουσιάζει ρυθμούς ανάπτυξης  που αγγίζουν το 6% του ΑΕΠ, πληθωρισμό στο 4%, δημόσιες δαπάνες στο 34% του ΑΕΠ και σταθερά μειούμενη ανεργία στο 13,6%.

Το σύνολο σχεδόν της πολιτικής ελίτ της Αλβανίας, έχοντας πλήρη επίγνωση του διεθνούς ανταγωνισμού και της εγχώριας οικονομικής κατάστασης, με σκοπό την σύντομη ανόρθωση της, ποντάρει κυρίως στην αύξηση των κρατικών εσόδων, στη μείωση των κρατικών δαπανών, στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, στην διασφάλιση υποδομών και την εισαγωγή σύγχρονης τεχνολογίας.

Στην κατεύθυνση αυτή , η αλβανική κυβέρνηση καθιέρωσε ενιαίο φόρο 10% σε μισθωτούς και επιχειρήσεις. Το κέρδος από την νέα φορολογική μεταρρύθμιση προέκυψε πολλαπλό. Αυξήθηκαν σημαντικά τα δημόσια έσοδα, χτυπήθηκε η παραοικονομία και ενθαρρύνθηκαν οι επενδύσεις.

- Περί Διοίκησης

Τα υπουργεία είναι καθαρά επιτελικά ως φορείς παραγωγής δημόσιων πολιτικών. Έχουν ολιγομελή στελέχωση, με υψηλά εξειδικευμένο προσωπικό και το καθαρά διοικητικό προσωπικό των υπουργείων δεν υπερβαίνει το 10% του συνόλου. Ο μέσος όρος των υπηρετούντων υπαλλήλων είναι περίπου 100 άτομα ανά υπουργείο. Έχουν αποκεντρωμένη κρατική διοίκηση με αιρετές επαρχίες (οι δικοί μας “καποδιστριακοί” δήμοι) και αιρετά περιφερειακά συμβούλια. Εκεί εξυπηρετούνται οι πολίτες και όχι στα υπουργεία.

- Περί Ιδιωτικοποιήσεων

Στην Αλβανία δεν κατατρύχονται από πλέγματα αριστερής επιβεβαίωσης όσον αφορά την επιχειρηματικότητα, τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.

Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα τόσο στη διαμόρφωση του ΑΕΠ, όσο και στην απασχόληση του εργατικού δυναμικού είναι σημαντική, αγγίζοντας το 80% και 82% αντίστοιχα. Και τα δύο μεγάλα κόμματα της Αλβανίας “σοσιαλιστικό” και “δημοκρατικό” ακολουθούν την ίδια πολιτική ιδιωτικοποιήσεων των δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών.

Παράδειγμα αποτελούν ο τηλεπικοινωνιακός οργανισμός, το τμήμα logistics των λιμένων, το δίκτυο διάθεσης της δημόσιας επιχείρησης ηλεκτρισμού, οι τράπεζες και ο κρατικός αερολιμένας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μετά την διεθνή αύξηση στη τιμή του χάλυβα, χρωμίου και σιδηροπυρίτη, παρουσιάζει η βιομηχανία αξιοποίησης και μεταποίησης των πλούσιων ορυκτών πόρων της χώρας, η οποία έχει ανατεθεί σε ιδιωτικές επιχειρήσεις του εξωτερικού. Στις περισσότερες περιπτώσεις ιδιωτικοποιήσεων, το κράτος διατηρεί ένα ποσοστό περίπου 25%.

- Περί επενδύσεων

Σύμφωνα με την έκθεση της ευρωπαϊκής επιτροπής οι ξένες επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 16%. Αυτό κυρίως οφείλεται στην συντονισμένη προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης, που επιχειρεί η Αλβανία μετά την καθιέρωση ενός μεταρρυθμιστικού πλάνου, που διαμόρφωσε κατάλληλες συνθήκες προσέλκυσης ξένων επενδυτών. Στο πλαίσιο αυτό , απήλλαξε τους επενδυτές από τις αδιαφανείς, γραφειοκρατικές και τεχνοκρατικές λειτουργίες, όπως π.χ. η αδειοδότηση μιας εταιρίας και η εγγραφή της στο εμπορικό μητρώο ολοκληρώνεται πλέον μέσα σε 24 ώρες. Είναι επίσης εντυπωσιακό ότι η δημοπράτηση των δημόσιων έργων, και των δημόσιων προμηθειών, γίνεται πλέον on-line, μέσω ηλεκτρονικής δημοπράτησης. Επιπλέον η ενοικίαση κρατικής γης, με σκοπό την επενδυτική αξιοποίηση της, γίνεται με το συμβολικό ποσό του 1 Ευρώ.

- Περί Ενέργειας και Υποδομών

Είναι σημαντικό το έλλειμμα της Αλβανίας στους τομείς της ενέργειας και των οδικών δικτύων, γι’ αυτό το 76% του προϋπολογισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων διατίθεται στην οδοποιία, προκειμένου η χώρα να γίνει ελκυστικότερη στους ξένους επενδυτές.

Στον ενεργειακό τομέα, το νέο διοικητικό μοντέλο που υιοθετήθηκε ανέκοψε τη μέχρι πρότινος καθοδική πορεία της δημόσιας επιχείρησης ηλεκτρισμού (KESH), τόσο λειτουργικά όσο και οικονομικά. Κατασκευάζονται θερμοηλεκτρικοί σταθμοί, εκσυγχρονίζεται το ενεργειακό δίκτυο της χώρας, ενώ ενθαρρύνεται η κατασκευή και η λειτουργία ιδιωτικών υδροηλεκτρικών σταθμών. Μέσα στα μακροπρόθεσμα πλάνα του αλβανικού κράτους είναι και η εγκατάσταση πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η διαδικασία βρίσκεται ήδη στην φάση οργάνωσης του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου. Τέλος, έχει υπογραφεί συμφωνία μεταξύ βαλκανικών χωρών για την κατασκευή πετρελαϊκού αγωγού που θα διασχίζει τα αλβανικά εδάφη και θα καταλήγει στην Αδριατική.

- Περί παιδείας και τεχνολογίας

Λειτουργούν ήδη τα πρώτα ιδιωτικά πανεπιστήμια που δεν αδυνατίζουν την λειτουργία των δημοσίων, αφού εισήχθησαν διπλάσιοι φοιτητές σε αυτά, τα τελευταία τρία χρόνια. Η αγορά εργασίας παραμένει σε πολλούς τομείς ακόμη ακόρεστη, ενώ το κράτος, σε μία προσπάθεια ενθάρρυνσης, προσφέρει υψηλούς μισθούς, στεγαστικά δάνεια με ευνοϊκούς όρους και διοικητικές θέσεις στο δημόσιο, σε όσους Αλβανούς επιστήμονες του εξωτερικού θελήσουν να επαναπατριστούν. Τέλος, η εξάπλωση της χρήσης Η/Υ και του διαδικτύου αν και καθυστερημένη, επιτυγχάνεται με ικανοποιητικούς ρυθμούς.

- Περί του συμπεράσματος

Δεν προτείνω το αλβανικό μοντέλο για την ανάπτυξη της Ελλάδας, όπως κακεντρεχώς θα συμπέραναν κάποιοι. Διερωτώμαι όμως ποιο τελικά είναι το δικό μας μοντέλο για να απορρίπτομε των άλλων.

Αλέκος Παπαδόπουλος