ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΑΛΕΚΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟΝ “ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ”

24/05/2008

“ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΙΚΡΗ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΦΙΛΟΔΟΞΙΑ”

-Περί μακαριότητας

Η Ελλάδα, έχει πλέον σοβαρό πρόβλημα οικονομικής παρουσίας στη νομισματική Ένωση της Ευρώπης. Διεθνείς οργανισμοί, ήδη μας το επισημαίνουν και εμείς μακαρίως προσπερνάμε τους ελλοχεύοντες κινδύνους. Τα αίτια του προβλήματος είναι ο εφιαλτικός συνδυασμός του ελλείμματος των εξωτερικών συναλλαγών, ο πληθωρισμός, η δημοσιονομική κατάσταση, η διαρθρωτική καθυστέρηση και η παραγωγική συρρίκνωση. Το γεγονός ότι η χώρα έχει εισέλθει ήδη σε μεγάλη και αδιέξοδη περιπέτεια, το επεσήμανε και ο κύριος Τρισέ κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στη χώρα μας. Εντούτοις, καμία ανησυχία δεν προκάλεσε ούτε στην κυβέρνηση, ούτε στα πολιτικά κόμματα, ούτε στους «διανοούμενους» των οικονομικών θεωριών, ούτε προφανώς στα κατεδαφιστικά της χώρας μέσα ενημέρωσης και ούτε  βεβαίως σε κάποιους ανυποψίαστους δημοκόπους που περιφέρουν την μοναξιά και την ημιμάθεια τους από κανάλι σε κανάλι και «κλαίουσι» μαζί με επαγγελματίες «αναλυτές». Σε άλλες χώρες της Ευρώπης, εφόσον επιβεβαιώνονταν οι τραγικές προοπτικές της οικονομίας τους από επίσημα χείλη, θα προκαλούσε σοκ. Κυβέρνηση, κόμματα, οικονομολόγοι, πανεπιστήμια, παραγωγικές τάξεις κλπ. θα σήμαιναν συναγερμό. Στην Ελλάδα δυστυχώς ισχύει ακόμη αυτό που διαπίστωσε παλαιότερα γνωστός ιστορικός ότι, «όταν εξαχρειώνονται οι πάσης φύσεως ηγεσίες τότε η κοινωνία όχι μόνο δεν αντιδρά, αλλά εξαχρειώνεται ακόμη περισσότερο».

-Περί ερυθροδέρμων

Η χώρα δεν παράγει. Απλώς καταναλώνει. Κανείς δεν προτάσσει κάποια μορφή αφύπνισης. Απλά καλλιεργείται η βολική αντίληψη πως ένας νέος Μωυσής θα διανείμει «το νέο μάνα εξ ουρανού». Η κυβέρνηση, με έναν χονδροειδή τρόπο, υποδύεται τη ρωμαϊκή οικογένεια των «Γράκχων». Εξαγγέλλει δήθεν μεταρρυθμίσεις και απαντά στα προβλήματα με το χορό των ερυθροδέρμων : Γύρω από τη φωτιά και ποτέ μέσα. Η χώρα εξακολουθεί να βιώνει τις θεσμικές ατέλειες σε όλες τις εκφάνσεις της δημόσιας ζωής των τελευταίων 50 χρόνων. Κράτος και πολίτες δανείζονται με μία μοναδική και υπερφίαλη άγνοια κινδύνου. Βιώνουμε μια ιδιότυπη νεοελληνική ανισορροπία, δηλαδή μια παρασιτική υπερκατανάλωση ενός άξεστου και ανθυγιεινού πλούτου που συμπαρασύρει ταυτόχρονα όλες τις θεσμικές λειτουργίες του κράτους.

Η Ελλάδα δεν είναι πολιτισμένη χώρα. Οι διάφορες «νησίδες πολιτισμού» δεν συγκροτούν μια συνεκτική σε αξιακά συστήματα κοινωνία. Οι φτωχοί άνθρωποι στην Ελλάδα, που κάθε μέρα πληθαίνουν, δεν νοιώθουν την ασφάλεια εκείνη που κατοχυρώνει ένα πολιτισμένο κράτος. Αντίθετα, πραγματική ασφάλεια στη χώρα μας φαντάζει εκείνη που εξασφαλίζει ένας μεγάλος αριθμός συμπατριωτών, με το μαύρο χρήμα, σε σεντούκια, θυρίδες, κρυφούς τραπεζικούς λογαριασμούς και σε off-shore εταιρίες.

-Περί χρησμών

Υπάρχουν μάγοι στα πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα; Υπάρχουν τιτάνες με γιγάντια πολιτική και οικονομική σκέψη, που με ένα μαγικό ραβδί θα απαντήσουν στις σημερινές μας κακοδαιμονίες; Υπάρχουν άραγε Bostonians τεχνοκράτες με έτοιμες τις συνταγές ευτυχίας; Ή μήπως υπάρχουν οι οικονομικές θεωρίες του προηγούμενου αιώνα, που αν μας φωτίσει το νου κάποιος θεός και τις ανασύρουμε από τη λησμονιά θα μας ανοίξουν τον καινούργιο δρόμο; Φοβούμαι τίποτα από όλα αυτά. Ακόμα και οι θεοί της αρχαιότητας χρησμούς έδιναν, όχι έτοιμες λύσεις. Την ψυχή και το μυαλό των ανθρώπων κινητοποιούσαν. Οι νέες εποχές ανοίγονται μόνο από ανθρώπους που νοιάζονται για αυτές. Τις καινούργιες εποχές τις κατακτούν εκείνοι που έχουν όραμα για την υλική και πνευματική, ευημερία των κοινωνιών τους και τα όνειρα τα πραγματοποιούν εκείνοι που μαζί με όλα αυτά νοιώθουν ότι οι κοινωνίες δεν είναι στατικές αλλά εξελίσσονται. Τα πραγματώνουν εκείνοι που έχουν κεφάλαιο γνωστικό, πολιτισμικό, πολιτικό, κοινωνικό, συναισθηματικό. Πάντως όχι «ραφιναρισμένα προϊόντα» ηττημένων εποχών και κοινωνιών.

-Περί οκνηρίας και δράσης

Απαιτείται μια συμφωνία της ελληνικής κοινωνίας με τον εαυτό της, για έναν επανακαθορισμό όλων των λειτουργιών της χώρας (οικονομικών, εκπαιδευτικών, κοινωνικών, διοικητικών, πολιτικών και εν γένει θεσμικών). Αυτή η συμφωνία, όμως, δεν προχωρά γιατί επικρατεί η πληθωριστική ρητορική των δημοκόπων, ο παρωχημένος πολιτικός λόγος, η πολιτική οκνηρία. Το περιεχόμενο αυτής της συμφωνίας θα πρέπει να είναι οι εκτεταμένες, καθολικές, πειθαρχημένες και ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις, σε όλο το φάσμα των κρατικών λειτουργιών. Στην οικονομία επιβάλλεται πλέον, σε πρώτη φάση, να επιδιώξουμε το ελάχιστον. Να διέλθουμε δηλ. αναγκαστικά από μία περίοδο σταθεροποίησης της, συνδυασμένη όμως και με πολιτικές απελευθέρωσης του παραγωγικού δυναμικού. Επειδή σε μια ανοιχτή οικονομία πρέπει πάντοτε να συνδυάζουμε την αυστηρότητα με την κοινωνική αλληλεγγύη, πρέπει παράλληλα να οικοδομήσουμε και πραγματικά μέτρα διασφάλισης της κοινωνικής συνοχής και προστασίας των ασθενέστερων τάξεων. Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν και τον δικό τους «διαφωτισμό» προκειμένου να γίνουν αποδεκτά. Οφείλουμε δηλαδή να πείσουμε την ελληνική κοινωνία ότι δεν μπορεί άλλο να βιοπορίζεται δανειζόμενη, ούτε να καταναλώνει παραοικονομούσα, αλλά να παράγει.

Η ίδια η κοινωνία πρέπει να απαιτήσει μια νέα πολιτική αντίληψη που θα βασίζεται στη θέση ότι η νέα πορεία της χώρας είναι απολύτως συνυφασμένη με την θεσμική και κυρίως την παραγωγική της ανασυγκρότηση, όπως το επιβάλλουν οι σύγχρονες ανταγωνιστικές οικονομίες. Αυτό δε συνιστά «μια νέα μεγάλη φιλοδοξία». Το άκρως απαραίτητο είναι για το μέλλον, σε έναν πολύπλοκο και συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο.

Ίσως μεγάλη φιλοδοξία θα ήταν να ανοίξει κάποια στιγμή και στη χώρα μας μια τέτοια συζήτηση.

Αλέκος Παπαδόπουλος